Hotspot: Bommenede: Verdronken dorp in de Grevelingen

De mist wil niet echt optrekken vandaag. Het is grijs met een kille oostenwind als we de auto parkeren op een groot parkeerterrein aan een grasveldje dat direct grenst aan het heldere water van het Grevelingenmeer. Er is geen dijk, dat scheelt weer een klimpartij in volle bepakking. We zijn aan Bommenede Haven, ten oosten van de werkhaven van Bommenede die met twee havenhoofden in de Grevelingen steekt. Voor de havenmonding mag je uiteraard niet duiken, aan weerszijden wel.

Bommenede is een wat onbekende en daarmee ook minder platgelopen plek. Fijn als je in het voor- of naseizoen de drukte wilt vermijden. We stappen in het water en lopen dan over zand een eind bij de kant vandaan. Het duurt even voor het diep genoeg is om de vinnen aan te doen. Dat is typisch voor deze plek. De hele kom naast de oostelijke dijk van de werkhaven wordt niet dieper dan vier meter. De bodem is bedekt met een weelderig tapijt van Japanse oesters die met hun scherpste kant naar boven wijzen. De oesterbank wordt af en toe doorsneden door kleine open plekken met zand. Alles is overwoekerd door opkomend wier. In het heldere water kunnen we de vlakte ver overzien. Het is een leuke plek voor een snuffelduik; een beetje “muckduiken” en kleine beestjes zoeken. Maar ook snorkelend kun je deze plek verkennen. Zeker in de zomer met een zonnetje erbij kun je op het veldje met de familie of vereniging een leuke dag doorbrengen.

Dreighouding

Zonnige zomerdagen zijn nog ver weg en het leven moet nog op gang komen. Een enkele, fraai oranjerood gekleurde krab schrikt zich een hoedje als ik de camera zijn kant op draai en weet niet hoe snel hij in een holletje moet duiken. Een keer tijdens zijn vlucht draait hij zich om en steekt zijn schaartjes in dreighouding omhoog. Op het zand begint het wier op te komen. Er hangen kleine groene bolletjes aan, het lijken wel mini-kerstballen. Het zijn de eipakketjes van de gestippelde dieseltreinworm die uit z’n winterslaap is gekomen. Naarmate we verder richting de vaargeul duiken, zien we bolvormige kolonies oranje buissponzen zo groot als tennisballen. Vissen zijn vandaag niet thuis. Wat later in het jaar heb je hier volop grondels, botervisjes en zeenaalden.

De duikplaats is vernoemd naar Bommenede, een klein stadje dat zich sinds de twaalfde eeuw probeerde te handhaven op de grens van land en water. Stormvloeden in de vijftiende en zestiende eeuw zorgden steeds opnieuw voor overstromingen. De plaats werd iedere keer hersteld en opnieuw ingedijkt, tot de genadeklap kwam in 1682. Het oprukkende water had de zeedijken ondergraven en na nieuwe dijkdoorbraken werd het dorp, waar huizen en de kerk al waren afgebroken, prijsgegeven aan het water. Er is nu bijna niets meer van terug te vinden. Tijdens archeologisch onderzoek in de jaren negentig zijn een paar restanten gevonden van een van de oude havenhoofden. Stukjes fundering – wat begroeid puin, rijsmatten met stortsteen erop – steken nog uit de bodem. Verder is een aantal fragmenten aardewerk uit de zestiende eeuw geborgen. Als je hier wil gaan kijken dan moet je aan de andere kant van de werkhaven het water in. De waterkant is daar moeilijker te bereiken.

Vaargeul

De restanten van het verdronken Bommenede komen we aan de oostkant niet tegen, dus we concentreren ons op het vroege voorjaarsleven. Een zee-appeltje kan ik niet laten liggen en de flitsers zetten het in een paarse gloed. Als je verder duikt, tot voorbij de havenhoofden, kom je uiteindelijk de vaargeul tegen. Hier kun je tot twintig meter afdalen langs de helling van slib, waar verspreid mooi begroeide steenblokken liggen. Je vindt hier slibanemonen, vingersponzen en kolonies zakpijpen. Denk er wel aan dat je dan vlakbij het betonde vaarwater duikt en het in de zomer heel druk kan zijn met pleziervaart. Maak hier geen vrije opstijging maar ga altijd weer langs de wand terug naar boven en kom pas aan de oppervlakte zodra je weer op het ondiepe deel bent.