Er is dan ook een groep duikers die regelmatig duikt in de Keltische en Scandinavische wateren. In dit artikel kijken we naar duiken in de Franse wateren van Bretagne. Een overzicht van de duikstekken, wat je zoal tegenkomt onder water en ook niet onbelangrijk: waar je rekening mee moet houden bij duiken in dit stromingsgebied.
Bretagne is best een eind rijden. Afhankelijk van je bestemming in deze Franse regio ben je al gauw zo’n duizend kilometer onderweg. Reden voor sommigen om al te starten met duiken in Normandië en daarna door te reizen naar de eindbestemming. Spectaculair aan de Normandische kust zijn de hangbrug over de Seine, één van de grootste ter wereld, en het uitzicht op het eiland St. Michel, beroemd om de razendsnel opkomende vloed.
De eerste Bretonse plaats waar veel wordt gedoken is Saint Malo, een oude piratenstad aan de noordkust. Nu is het een prachtige, toeristische oude havenstad met een mooi strand en een typisch nautisch tintje. Het is een plek om bootduiken te maken, er zijn verschillende ‘Centres de Plongée’ die duiken aanbieden naar wrakken die dicht bij de kust liggen. Zelf een boot meenemen is alleen aan te bevelen aan zeer ervaren schippers, want voor vrijwel heel Bretagne geldt dat het er enorm stroomt.
Stroming
Die enorme stroming komt doordat het water door getijdewerking wordt opgestuwd in het Kanaal en het Nauw van Calais. Door de versmalling van de zee tussen Engeland en Frankrijk ontstaan er verschillen tussen eb en vloed van, op sommige plekken, meer dan acht meter.
Hoewel er ook grotere excursieschepen worden gebruikt hebben de Fransen langs de hele Bretonse kust een voorkeur voor duiken met kleinere groepen met zodiacs.
Artikel gaat verder na foto’s
Oosterschelde XXL
De duiken worden niet alleen op wrakken gemaakt. De onderwaternatuur in Bretagne is prachtig, een soort Oosterschelde XXL. Hier groeit heel veel wier, vooral de meerjarige bruinwieren kunnen meer dan een meter hoog worden en bieden schuilplaats aan vis, sepia’s en verschillende geleedpotigen, zoals krabben, kreeften en onderwaterinsecten. Vooral de grote spinkrabben zijn indrukwekkend, omdat hun schaal vaak volledig overgroeid is met kleinere algen. In het begin vallen ze je pas op als ze als een soort wandelende tuin van hun plek komen.
Een mooi moment om iets over de duiktechniek te zeggen. Als altijd maak je je duik natuurlijk in trim, maar tussen de wieren loont het om je af en toe door de kroon van de wieren te laten zakken. Dan krijg je zicht op de onderste meter waar kokerwormen, sponzen en zeekomkommers te vinden zijn. En meer op de bodem wonende vis Wie duurzaam duikt stijgt vervolgens in trim weer op tot boven de bruinwieren. Liever probeer je niet om als een onderwatergrasmaaier weg te komen van je plek, want dan verniel je alles. Daarbij is wier zo taai dat het ook nog eens heel slecht is voor je luchtgebruik.
Hard koraal zal je in deze regio niet vinden, maar zachte koralen als dodemansduim en gorgonen komen veelvuldig voor in deze regio.
Wie een duikreis zonder (naakt)slakken een verspilling van tijd vindt kan hier ook terecht. Er zit van alles, maar vooral de vaak massale aanwezigheid van zeehazen in mei is indrukwekkend. De Atlantische exemplaren kunnen tot zo’n twintig lang centimeter worden, al halen de meeste nog niet de helft.
Kantduiken vanuit Ploumanc’h
Wie wil kantduiken moet doorreizen, maar het is op verschillende plaatsen goed mogelijk. Vooral de omgeving van Ploumanc’h leent zich hier voor. Dit plaatsje heeft een helling voor de boot van de reddingbrigade die gebruikt kan en mag worden om soepel te water te gaan. Zowel boven als onder water hangen sirenes om de momenten aan te geven dat ze de boothelling zelf nodig hebben.
De helling ligt in een kleine baai, waar normaal nauwelijks stroming is. Helaas trekt dat nogal wat instructeurs en beginners aan, zodat een ‘Vinkeveen-gevoel’ kan ontstaan. Wie de moeite neemt om iets verder en dieper te gaan komt al gauw bij ongerepte rotsen waar een eindeloze variatie in het onderwaterleven te vinden is. Die granieten rotsen hebben een unieke roze kleur doordat er ijzer in het gesteente zit. Maar zoals we allen weten: graniet is keihard, en kan levensgevaarlijk zijn bij stroming en (harde) wind.
De Fransen zijn niet heel mededeelzaam als het gaat om andere plekken waar je hier te water kan, maar als je goed om je heen kijkt, kom je er al snel achter dat met wat wandel- en klauterwerk er ook elders prachtige ongerepte plekken zijn om een duik te kunnen maken.
Duikwinkels vind je onder meer in het plaatsje Perros Guirec, maar in Ploumanac’h zelf kan je zelfs in de supermarkt terecht om te vullen.
Bootduiken naar eilandjes voor de kust
Vanuit Ploumanac’h en het naastgelegen Trégastel (met een mooi zeeaquarium) worden ook bootduiken georganiseerd. Die gaan naar de eilandjes voor de kust: Les Sept Isles. De afstand tot die eilanden is beperkt, waarbij wel aangetekend moet worden dat het al snel behoorlijk diep wordt voor sportduikers. Er zijn dus geen koraalriffen, maar ook rond de eilanden geldt dat enorme rotsformatie plaats bieden aan heel veel soorten, waaronder prachtige kokerwormen. En ondanks dat ook voor dit gebied geldt dat er sprake is van overbevissing kan je nog steeds veel soorten tegen komen, waaronder verschillende lipvissen, sidderroggen en hondshaaien.
Als je letterlijk het uiterste uit je reis naar Bretagne wilt halen kan je doorrijden tot Brest. Bretonnen noemen dit deel van de neus van Frankrijk Pen ar Bed, de Fransen Finistère. In het Nederlands betekent dat ‘het einde van de wereld’ en zeker bij slecht weer voelt dat wel een beetje zo aan als je op de rotsen van de kust staat. Wie lucht wil besparen kan het grote zeeaquarium van Brest bezoeken. Dat is vooral gespecialiseerd in wat er in de omgeving te zien is.
Maar ook hier kan je natuurlijk te water voor een prachtige duik, net zuidelijk van Brest. Er is een enorme baai met de lugubere naam Baie des Trépassés. Het verwijst naar de vele schepen die rond Bretagne zijn vergaan en de lichamen die hier zijn aangespoeld. De baai heeft een prachtig zandstand, dat tijdens de vloed razendsnel smaller wordt. Langs de randen kan je via de rotsen naar het water. Er zit een duikcentrum even ten zuiden van de plaats, maar in alle eerlijkheid, het is niet de meest spectaculaire plek.
Artikel gaat verder na foto’s
Zuidkust van Bretagne: net iets warmer
De zuidkust van Bretagne is dat dan weer wel en een paar graden warmer dan de noordkant. Al zullen velen blijven zweren bij hun droogpak. In de omgeving van Concarneau zijn verschillende duikcentra te vinden die je kunnen verwijzen naar opties om boot- of kantduiken te maken. Concarneau is een prachtige oude vesting- en vissersplaats en ademt, net als alles langs de Bretonse kust, dat men leeft met de zee.
Zo ligt het gehucht Saint-Philibert in een gebied waar je met wat geklauter te water kan. De duiken zijn ondiep, tot zo’n 12 meter, maar met weinig stroming. De beste plek om te water te gaan is bij de vuurtoren van Pointe De Trévignon. Je kan er direct over het zand het water in. De nadelen kan je zelf bedenken: er zijn veel beginners en het is even meters maken voor je bij de begroeide rotsen bent. De wieren zijn hier nog uitbundiger dan aan de noordkant. Die bruine, golvende massa kan aanvankelijk tot wat desoriëntatie leiden. Maar als je je concentreert op het onderwaterleven op en tussen de plantenwereld dan raak je niet uitgekeken. Voor de mensen die de specialisatie Onderwaterbiologie Wereldwijd hebben gedaan is dit het moment waarop de inspanningen uitbetaald kunnen worden.
Wel een waarschuwing, in Frankrijk vindt men speervissen nog een goed idee. Je hoeft dus niet gek op te kijken als je je ook hier in een duikshop eerst langs harpoenen moet worstelen voor je aan het serieuze duiken toekomt.
Golf van Morbihan
Een laatste gebied dat niet onvermeld mag blijven is de Golf van Morbihan in de zuidoosthoek van dit bijzondere deel van Frankrijk. Westelijk van de Golf liggen de beroemde menhirvelden van Carnac, oostelijk de plaats Vannes. Daar zijn de nodige duikcentra waar je bootduiken kan boeken. Kantduiken ligt minder voor de hand, want, waar de rest van de zuidkust geen extreme stroming kent, is de stroming hier enorm. Dat komt doordat de monding van de golf vrij smal is en het water er met kracht wordt ingeperst bij opkomend en er uit spuit bij afgaand water.
Toch is de kans groot dat een geboekte duik in dit gebied doorgaat. Met mooi weer vaart men de baai uit en duikt in de Atlantische Oceaan. Als het weer duiken in de oceaan niet toelaat kan het vaak wel in de Golf. De Golf van Morbihan kent een aantal eilandjes, en de ervaren Franse duikers ankeren aan de kant van het eiland waar de stroming op dat moment marginaal is.
Koudwaterduiken op het schiereiland van Frankrijk.
Nog maar weer een kleine waarschuwing voor de Franse slag: Fransen gaan er van uit dat je hier weg blijft als je niet kan duiken. De uitleg is kundig en uitvoerig, maar daarna is ‘eigen verantwoordelijkheid’ een groot ding bij ze.
Nog een tip: Iedere ervaren duiker heeft ooit eens meegemaakt dat een landgenoot in een Engelstalig gebied probeerde de ‘bottle’ te laten vullen. In Frankrijk hebben ze het over ‘blocs’, maar als je ze wilt laten lachen kan je natuurlijk de ‘bouteille’ in de strijd gooien.
Een dag niet duiken, geen probleem
Een nadeel van deze hele regio is dat het weer, en vooral harde wind, duiken onmogelijk kan maken. Voor fanatieke Bretagnebezoekers is dat maar een beperkt nadeel. De rotsformaties en de natuur in de omgeving zijn prachtig, dus een dag niet duiken kan soepel anders ingevuld worden. En voor stripliefhebbers: de inspiratie voor het dorp van de strip Asterix komt van dit stukje kust.
__________________________________________
Bretagne praktisch
Bretagne ligt in het westen van Frankrijk. Het is het schiereiland van Frankrijk en ligt ten zuiden van Normandië en ten noorden van de Pays de la Loire. De regio, die aan de noordkant aan Het Kanaal grenst en aan de zuidkant aan de Atlantische Oceaan, telt samen met haar omliggende eilanden meer dan 2500 km kust. De kust van Bretagne is in het noorden en het westen ruig en wild, met meestal kleine stranden in baaien tussen de rotsen. De kliffen bij Cap Fréhel, dicht bij fort La Latte, duiken wel 70 meter diep de oceaan in. In het zuiden is de kust lieflijker en vindt men langere stranden.
REIS: Bretagne heeft het imago van een regio waar het veel of altijd regent. Het weer in Bretagne heeft echter meerdere gezichten. Bretagne kent een mild zeeklimaat. De gemiddelde temperatuur ligt dan ook tussen de 9 en 12 °C. Sneeuw en vorst komen zelden voor en de zomers zijn zacht en matig warm. Jaarlijks telt Bretagne meer dan 2000 zonuren.
DUIKEN: Duiken kan vanaf veel plaatsen en in de meeste kustplaatsen vind je duikscholen en -winkels. Ook kan je zelf op pad, maar houdt rekening met het harde grafiet, de stroming en de wind.
VACCINATIES: Je hebt geen specifieke vaccinaties nodig. Vergeet niet de geldende richtlijnen voor COVID te checken, de Fransen kennen in sommige gebieden andere maatregelen dan in Nederland.
TIJD: Het is in Bretagne net zo laat als in Nederland, zowel tijdens zomer- als wintertijd.
TAAL & CULTUUR: In Bretagne zijn nog talrijke sporen te vinden van de Keltische cultuur. Ook tref je er nog vele prehistorische (pre-Keltische) megalieten, onder andere in Carnac, in het zuiden (Morbihan).
Alle inwoners van Bretagne spreken Frans. Een minderheid van de bevolking van Bretagne spreekt Bretons, een Keltische taal. Bretagne is het laatste gebied op het Europese vasteland waar een dergelijke taal nog wordt gesproken. In de toeristische gebieden spreekt met over het algemeen redelijk Engels.
Meer informatie over Bretagne: www.bretagne-vakantie.com