Vaak zijn de meeste vakantiefilms niet meer dan een verzameling beelden van de duiken zonder dat er van enige samenhang sprake is. Voor jezelf is zo’n verzameling beelden best nog wel leuk, je bent er tenslotte bij geweest. Maar wanneer je de film aan familie en vrienden wilt tonen, dan zullen zij snel hun interesse verliezen. Om te voorkomen dat je videofilm saai en eentonig wordt, dien je hiervoor met een vooraf opgezet plan te werk te gaan. Met andere woorden: je dient een verhaal te vertellen waarin je de kijker meeneemt in jouw reis en belevenissen.
Lezersreis Raja Ampat
Dit gegeven vormde het uitgangspunt voor de NOB-lezersreis in samenwerking met Merapi Tour & Travel in november 2022. Raja Ampat, in het hart van de koraaldriehoek, staat wereldwijd bekend als duikwalhalla en toen ik verzocht werd hier een workshop ‘onderwatervideo’ te verzorgen hoefde ik niet lang na te denken. Zo’n workshop bestaat uit twee delen; het theoretische deel, waarin ik als het ware klassikaal de theorie omtrent het maken van video’s behandel. Zo komen onderwerpen zoals compositie, storytelling, cameravoering aan bod. Maar het meest interessante is natuurlijk het praktische deel van de workshop. En daarvoor was tijdens 21 duiken ruimschoots de tijd.
Opdracht: werk als productieteam
De deelnemers kregen de opdracht een videofilm van de reis naar Raja Ampat te maken. Niet van de individuele deelnemers afzonderlijk, maar als één productieteam een gezamenlijk filmproject realiseren.
Een productieteam bestaat uit tal van specialisten die allemaal verantwoordelijk zijn voor een deel van de productie. Zo is de producent verantwoordelijk voor de organisatie rondom een film en probeert de financiële middelen die nodig zijn binnen te harken. Een regisseur wordt vaak gezien als de ‘maker’ van een film, maar hij of zij heeft alleen de artistieke leiding over een productie. Wat de cameraman doet binnen een filmproductie moge duidelijk zijn: in dit geval waren alle deelnemers cameraman en verzorgden gezamenlijk de beelden. Om tijdens de montage niet tegen allerlei tekortkomingen en problemen aan te lopen werd vooraf besloten dat de videobeelden door iedereen, zoveel mogelijk, in 4K met 25 frames per seconde (fps) zouden worden gemaakt.
De editor, degene die tijdens de montage alle beelden tot één verhaal smeedt, krijgt zo de beschikking over beeldmateriaal wat in de basis identiek geschoten is. Omdat iedereen met verschillende camera’s en videolampen werkt tijdens zo’n duikreis zal het in de montage toch nog een heel karwei worden om de beelden op elkaar af te stemmen qua kleur en sfeer.
Om de editor de beschikking te geven over goede audio werd één van de deelnemers aangesteld om omgevingsgeluiden op te nemen zodat deze later onder de beelden gemonteerd kunnen worden.
Het verhaal: van begin tot eind
Nadat de taken verdeeld waren moest besloten worden wat het productieteam met de videofilm wilde gaan vertellen; met andere woorden er moest een soort van verhaal bedacht worden. Een leuke (duik)vakantiefilm ontstaat wanneer er een verhaal wordt verteld. Niet alleen de onderwaterbeelden maken deel uit van zo’n film maar ook landschappen, locatie(s), de mensen en de reis. De vakantie begint al met het inpakken van de vakantiespullen, dus ook de voorbereidingen voor het vertrek verdienen een plekje in de vakantiefilm. Maak opnames van het wegrijden met de auto door de camera op een statief te zetten en alvast te laten draaien. Je knipt het overtollige beeldmateriaal gewoonweg uit de film. Durf je met je auto over een draaiende camera heen te rijden? Dit geeft wel bijzondere beelden!
Het wachten op het vliegveld en het zeulen met de bagage zijn ook zaken die onderdeel uitmaken van een vakantiefilm. Maak extra opnames van het matrixbord met vertrektijden, film wachtende mensen – probeer de sfeer op het vliegveld vast te leggen. Vanzelfsprekend wil je ook opnames maken van het instappen in het vliegtuig, luchtopnames tijdens de vlucht en natuurlijk de aankomst op het vliegveld van de vakantiebestemming. Je hebt zo al heel wat beeldmateriaal verzameld voordat je überhaupt op de plaats van bestemming bent.
Op de uiteindelijke vakantiebestemming geef je een idee van de verblijfslocatie door het landschap te filmen of het hotel dat als verblijf dient. Maak opnames van lokale gebruiken en typische activiteiten. Familie-uitstapjes, zwemmen in zee en het eten in een lokaal restaurant maken het beeld van de vakantie en zo de vakantiefilm volledig.
Het doel: herinnering, verslag of documentaire
Vooraf moet je als maker van zo’n video bij jezelf nagaan waarom en voor wie je de film maakt. Een videofilm over een duikvakantie met je gezin is misschien uitsluitend bedoeld als herinnering. Een duikreis met een duikvereniging vraagt weer een geheel andere benadering. Zorg voor afwisseling: dus niet een paar bovenwaterbeelden afwisselen met eindeloze beelden van de duiken. Zelfs bij de meest fervente duikfreak zal de interesse afnemen als deze doorlopend geconfronteerd wordt met vissen en slakjes.
Maak van de duiken één compilatie. Schiet beelden van het aan boord gaan op de boot, de voorbereidingen voor de duik, het te water gaan en ook de opstijging. Ondertussen voeg je al die fantastische beelden van het onderwaterleven toe. Je kunt ook de duikbeelden die je wilt laten zien in tweeën splitsen waarbij je deze onderbreekt met een uitstapje of iets anders leuks dat jullie óók gedaan hebben tijdens de vakantie.
Afronden
Met het afscheid nemen van vakantievrienden, de terugreis en het uitpakken van souvenirs kun je de productie besluiten. Waak er voor de videofilm niet te lang te maken. Tien tot vijftien minuten is ruim voldoende als je de film ook aan anderen wilt laten zien.
Première op 14 april 2023
Door op voorgaand beschreven wijze een duikvakantie vast te leggen, verkrijg je een verhalend document dat uitstijgt boven de gemiddelde vakantiefilm. En dat was nu precies de bedoeling van de workshop op Raja Ampat. Of de deelnemers daarin geslaagd zijn kun je zelf komen beoordelen. Op vrijdag 14 april, tijdens de foto- en filmavond, in ’t Veerhuis, Nijemonde 4 in Nieuwegein, gaat hun videofilm over de duikreis naar Raja Ampat in première.
Tip: extra beeld
Het is een leuk idee een tweede camera aan te schaffen (bijvoorbeeld een actioncam) waarmee de andere familieleden en reisgenoten willekeurige beelden schieten, ook van jou, verborgen achter de videocamera. Zo komt het hele gezin in de vakantiefilm voor!
