De afgelopen jaren werkten René van der Laan en Ronald Faber samen aan deze documentaire. Ze brengen de Nederlandse wateren in de Delta in beeld, om zo te laten zien wat Nederlandse natuur is en hoe zij verandert. De film heeft aandacht voor de Deltawerken, de invloed van klimaatverandering, de import van exoten door ballastwater van schepen en de schelpdierhandel. Al deze invloeden hebben een wonderlijke onderwaterwereld gecreëerd. Het is een multiculturele samenleving geworden van allerlei dieren en organismen die er samen het beste van proberen te maken onder het wateroppervlak. De opnames zijn in 4K UHD gemaakt. Dat levert gedetailleerde, haarscherpe beelden die een goed inzicht geven van wat er zich onder de Zeeuwse wateroppervlakte afspeelt.
Samen ontwikkelen
De filmmakers werkten al jaren los van elkaar aan verschillende producties. ‘Het idee om samen een film te maken, ontstond een aantal jaar geleden en groeide tijdens de coronajaren’, vertelt René. ‘Flarden van ideeën ontwikkelden zich langzaam tot film en we zijn beelden die we al hadden gaan aanvullen.’ Ronald vult aan: ‘De afgelopen jaren zaten we bijna elke woensdag bij elkaar. We deelden tips en trics, langzaam veranderde het script. En als je even vast zit tijdens het editen, komt de ander met een opmerking of idee over hoe het ook zou kunnen en kan je weer verder.’
Het is een film geworden die ook voor mensen zonder veel kennis van de onderwaternatuur interessant is
En zo kwam een documentaire tot stand die in beeld brengt hoe de Nederlandse natuur zich aanpast aan een wereld die door mensen wordt gevormd. ‘Honderden uren hebben we er aan gewerkt’, zegt Ronald. ‘Je moet het echt heel leuk vinden om zo’n project te doen’, vult René aan. ‘Na een duik van negentig minuten kom je misschien met drie minuten film boven. Met beiden honderden duiken in alle seizoenen en vele uren met de drone én honderden uren editen is dit het resultaat, waar we best heel trots op zijn.’
Bewust maken
Het doel dat de makers hebben met de documentaire is duidelijk. In de eerste plaats was dat lol hebben, zelf als makers. ‘Dat is gelukt’, zeggen beiden in koor. ‘En dan willen we natuurlijk graag dat mensen het willen zien. De discussie over stikstof, klimaat, bossen en weilanden willen we doortrekken naar de onderwaternatuur. Die wordt namelijk snel vergeten. De Oosterscheldekering wordt al bijna gezien als het achtste wereldwonder, maar het is eigenlijk gewoon een ecologische ramp’, geeft Ronald aan. In de film maakt de kijker onder andere kennis met inktvissen, zeepaardjes, de Oosterscheldekreeft, intrigerende naaktslakken, kleurrijke anemonen en bijzondere vissen. Zo krijg je als kijker een goed beeld van hoe de onderwaternatuur zich heeft aangepast aan de door mensenhanden gecreëerde, nieuwe kust.
‘We laten zien in de documentaire waar de natuurlijke barrières zijn, maar gaan geen conclusies trekken in de film’, zegt Ronald. ‘Het is een overzichtsfilm met de huidige stand van zaken.’ De meeste mensen zijn zich niet bewust van hoe het gaat met de Nederlandse natuur. Met deze film willen de makers mensen bewust maken van de bijzondere onderwaterrijkdom en dat de actuele natuurvraagstukken zich niet beperken tot de natuur op het land. De Oosterschelde vormt het grootste, natste natuurgebied van Nederland en neemt zo een bijzondere plaats in. Met de Deltawerken is geprobeerd de Zuid-Nederlandse kust definitief te beschermen maar de actualiteit dwingt ons opnieuw tot nadenken.
En, heel belangrijk voor René: ‘Geen biologieles. Het is een film geworden die ook voor mensen zonder veel kennis van de onderwaternatuur interessant is.’
De documentaire is volledig bekostigd door de makers zelf. ‘We kochten nieuwe camera’s, je wil toch beter, er zijn wel wat drones gesneuveld een ook de filmposter en voice over komt uit eigen middelen. Dat is ook prima, want we hebben ook vaak gedacht: dat ik dat mee mag maken.’ Zo glunderen ze bij het verhaal over een vervellende krab, het wegjagen van een sepia die wilde paren en parende snotolven. ‘Ook de slakdolf die in de film zit was niet iets waar we op zoek waren, die kom je ineens tegen’, legt René uit.
De komende maanden genieten de makers van de vertoningen van deze documentaire. En daarna? ‘Het is een film over de stand van zaken, dus we zullen eens nadenken over een vervolg, maar voorlopig was het wel genoeg werk’, zeggen ze allebei lachend.
De Nieuwe Kust is de komende maanden regelmatig te zien in verschillende bioscopen en filmtheaters in Nederland. Kijk voor vertoningen bij jou in de buurt op www.denieuwekust.nl.
Over de makers
Filmmaker René van der Laan is sinds 2017 actief als onderwaterfilmer. In eerste instantie beperkte hij zich tot de korte filmpjes tijdens wedstrijden als het Open Belgisch en Nederlands kampioenschap onderwatervideo. Dat bleef niet zonder succes. In 2020 én 2021 werd hij Nederlands kampioen onderwatervideo. In 2022 verleende hij zijn medewerking aan een kunstproject voor de Kunstschouw 2022. Ook in 2022 besloot hij zich te wagen aan een eerste onafhankelijk gemaakte documentaire. De documentaire ‘Bergse Diepsluis – Het leven in donkere wateren’ over het onderwaterleven bij de duikstek aan de Oesterdam, werd geselecteerd voor het Film By The Sea 2022 te Vlissingen. In december 2022 won de film de 3e prijs op het Internationale onderwater filmfestival van Belgrado en werd uitgezonden op Omroep Zeeland.
Filmmaker Ronald Faber is zich sinds 2014 gaan bezighouden met onderwater filmen. Sindsdien wist hij tientallen filmprijzen op internationale filmfestivals in de wacht te slepen. In 2017, 2018 én 2019 werd hij gekroond tot Nederlands kampioen Onderwatervideo. Alle prijzen waren voor korte films, daarna is hij zich meer gaan toeleggen op langere films voor televisie en bioscoop. Zo maakte hij zijn eerste featurefilm ‘De Levende Delta’ in 2019 die meer dan twintig bioscoopvoorstellingen in zowel Nederland als België beleefde. Zijn documentaire SEPIA werd in 2021 door Omroep Zeeland op televisie uitgezonden en in september 2022 geprogrammeerd op het Film By The Sea in Vlissingen. Naast zijn eigen producties verleende hij ook zijn medewerking aan televisieprogramma’s als ‘Vroege Vogels’, ‘Zapp Your Planet’, ‘Binnenstebuiten’, ‘EenVandaag’ en de AVROTROS documentaire ‘Onze eeuwige strijd tegen het water’ in mei 2022. Daarnaast leverde hij beelden voor organisaties als Rijkswaterstaat, Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten. Ook schrijft hij regelmatig artikelen voor Onderwatersport over techniek en storytelling bij filmen onder water.