Christiaan zwemt door het doelgroepenbad. Op zijn hoofd een VR-duikbril waarop voor hem wel heel speciale beelden zichtbaar zijn: de onderwaterwereld. Hij gaat het hele zwembad door, we kunnen hem net bijhouden. Zó enthousiast. We zijn met Onderwatersport te gast bij Michael de Ridder en Christiaan en twee therapeuten die de jongen begeleiden.
In het speciale, warme doelgroepenbad van Bio Vakantieoord in Arnhem verbaast Christiaan ons allemaal. De sessie met deze jongen is een try-out van de VR-bril. Vier verschillende filmpjes staan er op het apparaat, allemaal onderwaterbeelden. Activerende en rustgevende video’s die gebruikt kunnen worden tijdens watertherapie voor cliënten in de speciale zorg met lichamelijke en/of verstandelijke beperkingen.
Educatief en therapeutisch
De Ridder, één van de ontwikkelaars van de VR-bril voor in en onderwater, vertelt: ‘Met de VR-duikbril bieden we educatieve en therapeutische programma’s die bijdragen aan de kwaliteit van leven van mensen, zowel fysiek als mentaal’, vertelt De Ridder. ‘Het gaat om unieke belevingen voor mensen met een (meervoudige) beperking die weinig reiservaring, maar veel ontwikkelingsmogelijkheden hebben. Onder begeleiding ervaren zij nieuwe werelden, terwijl ze ongemerkt aan therapeutische doelen werken. En zo is DreamDiVR niet alleen leuk, maar ook een zorgproduct voor een betere gezondheid, meer vitaliteit en stressvermindering. De ervaring heeft positieve effecten op het fysieke en mentale welbevinden van de gebruiker. De VR-duikbril biedt ontspanning en daagt mensen met een fysieke en/of verstandelijke beperking uit om meer te bewegen. Vanuit de verwondering, verbazing en de kalmerende effecten kun je bovendien echt contact maken. Niet alleen het beeld prikkelt, maar meerdere zintuigen worden geactiveerd. Bijvoorbeeld met speciale audiotracks, en natuurlijk met de warmte van het water en de druk op de huid. Dat draagt allemaal bij aan de totaalervaring. Digitale en analoge prikkels gecombineerd maakt het zo sterk.’
Ontwikkeling
De Ridder en zijn twee samenwerkingspartners, Kick Willemen en Jeroen van Silfhout, zijn nu bijna vier jaar bezig met het ontwikkelen van deze bril. Twee jaar ging naar ontwikkeling: de waterdichte bril, de software en de beelden die tot nu toe beschikbaar zijn. En zeker anderhalf jaar naar onderzoek. ‘We hebben bijvoorbeeld metingen gedaan of cliënten rustiger worden met of zonder VR. Uit dat onderzoek bleek dat de hartslag van mensen omlaag gaat door virtual reality te gebruiken in floatingsessies. Momenteel loopt er bij de HAN Hogeschool Arnhem Nijmegen een onderzoek naar ontspanning en kalmering met behulp van Virtual Reality in het water.’
‘We willen het leven van onze cliënten op deze manier mooier en leuker maken’, zegt De Ridder. Hij is zelf therapeut en behandelaar. Hij zette de eerste stappen voor de ontwikkeling van deze VR-beleving vanuit zijn eigen organisatie. Met De Ridder zorg & recreatie organiseert hij thematische, creatieve zorgvakanties en specialistische vakantiezorg (zorgservices) voor mensen met een verstandelijke en lichamelijke beperking (meervoudige beperking). ‘Zo maken we bijvoorbeeld mobiele belevingruimtes, of spelen we met illusie door een parcours te maken in het bos waarbij we met glow-in-the-dark-verf mooie ervaringen geven aan mensen voor wie dat dat normaal moeilijk bereikbaar is.’
Hij ziet kansen voor DreamDiVR in de zwembadomgeving voor behandeling in de gehandicaptenzorg, maar ook breder: ‘Ouderenzorg, zorg bij de ziekte van Parkinson, ik denk dat het breed inzetbaar is. Vanuit zorg en ontwikkeling kan je met een creatief brein geweldige dingen bedenken. Ik zie bijvoorbeeld ook mogelijkheden in de revalidatiezorg of bij brandwondencentra. Ook in het speciaal onderwijs, bij leerlingen met een ontwikkelingsachterstand kan het inzetten van de therapie helpen. Het activerende vermogen van VR is geweldig, maar ook de rustgevende kant is goed inzetbaar. Tot nu toe was floaten gewoon drijven, maar met zo’n beeld erbij, krijgt dat een volledig nieuwe dimensie, die mensen kan motiveren.’
Meer bewegen en echt contact
Wat voor duikers heel normaal is – de onderwaterwereld ervaren, om zich heen voelen en ontdekken – is voor een heel groot deel van deze doelgroep tot nu toe onbereikbaar. ‘En dat kunnen we veranderen’, zegt De Ridder. ‘Met de VR-duikbril van DreamDiVR is de onderwaterbeleving voor iedereen toegankelijk en betaalbaar. Bovendien zijn de effecten voor mensen met een fysieke en/of mentale beperking bijzonder positief. Zij bewegen meer, leren nieuwe vaardigheden en maken echt contact. De wereld onder het wateroppervlak is een compleet nieuwe ervaring, voor jong en oud.’
‘We zijn nog in de start-up-fase, maar zijn wel ver. De grootste uitdaging nu is de juiste content maken. De diepzee van 30 meter redt de camera niet echt, de beelden worden er niet zoals je zou willen, te donker. Op snorkelniveau gaat het goed, en is er voldoende licht voor levendige kleuren. We zijn echt nog wel op zoek naar mooi beeldmateriaal: dolfijnen en walvissen, mooi gekleurde koralen waar je langs kan zwemmen. Van schildpadden worden onze deelnemers rustig. Maar filmen in 360 kunnen niet heel veel mensen en dat is wel nodig voor een goede beleving.’
Christiaan zwemt vandaag zonder snorkel, maar met bril tussen zijn therapeuten in: ‘Ik houd gewoon mijn adem in.’ Simpel. Het therapeutische leerdoel voor vandaag wordt ruimschoots gehaald. Christiaan moet tot drie tellen voor hij iets doet, zodat hij even kan nadenken en hij moet aangeven wanneer hij het niet meer leuk vindt of dat het te spannend voor hem wordt. Na een paar keer zwemmen komt hij naar Michael toe, die met een token loopt, waarmee hij zonder dat de cliënt de bril helemaal af moet doen het filmpje kan veranderen. Christiaan wil een ander filmpje. ‘Er zwemt iets dat eng is en daar word ik niet zo blij van.’ Zijn therapeuten geven hem een schouderklopje. ‘Aan het einde van de sessie ligt Christiaan nog uit te rusten in het water in een hele stapel ‘zwembadnoedels’. Hij geniet.
Volgende stappen
De plannen van De Ridder houden hier zeker niet op. Al in het najaar van 2022 was er een hackathon (een evenement waarin teams van deelnemers non-stop bezig gaan om binnen een korte tijd oplossingen voor problemen te bedenken) van studenten van Breda University en een aantal studenten uit Zwitserland, waarbij werd nagedacht over de toekomst van het product. Ook denken ze na over de plannen voor het op de markt brengen van de pilot en oplossingen om zorginstellingen te bereiken. ‘De bril op de markt brengen is op zich niet zo moeilijk’, lacht De Ridder. ‘Maar we willen echt meer. Bijvoorbeeld richting animaties, een game met een beloningssysteem en een combinatie met reallife beelden.’ Het creatieve verwerkingsproces, alle nabewerking van de beelden, gebeurt door Filmwerk (voorheen Rock en Rolstoel Producties), een organisatie waar mensen met een beperking het filmwerk, productie en nabewerking doen. Ook dat is geweldig.’
‘Mijn doel is om deze methode van activatie en rustgeving in de dag te integreren van de mensen die dit goed kunnen gebruiken. Ik geloof in de juiste begeleiding, in het goed omgaan met deze technieken en een lesmethode die ervoor zorgt dat elke therapeut, begeleider of zorgverlener weet hoe hij dit in kan zetten. Boven water is goede scholing al heel belangrijk, maar in of onder water is het helemaal heel belangrijk.’
Een van de belangrijkste processen waarop De Ridder zich dus nu focust: ‘Het organiseren van de juiste zorg binnen de faciliteiten die er wel zijn. Dat als mensen gaan zwemmen, we kijken of de bril daar onderdeel van kan zijn. Verder probeer ik mijn ervaring en kennis over te dragen naar het speciaal onderwijs en de zorg. Eerst moeten de algemene kernmerken en de basisstappen algemeen bekend worden. Daarna moeten we ook persoonlijke voorkeuren in het programma kunnen opnemen.’
En het leerdoel voor de volgende keer voor Christiaan? ‘We kunnen hem volgende keer waarschijnlijk wel met snorkel leren zwemmen’, zegt zijn therapeute, ‘dan kan hij langer onder water blijven.’
Wil je meedenken of -werken aan goede content voor DreamDiVR, neem dan contact op met Michael de Ridder – michael@dreamdivr.nl of lees meer op www.dreamdivr.nl.
De DreamDiVR virtual reality duikbril geeft mensen met een beperking een unieke beleving.
De mensen achter DreamDiVR
DreamDiVR is ontwikkeld door Michael de Ridder, Kick Willemen en Jeroen van Silfhout. In de samenwerking dragen zij ieder bij vanuit hun eigen specialisme.
Michael de Ridder werkt al 25 jaar vanuit verschillende disciplines in de gehandicaptenzorg. Hij is een zorgondernemer met een creatieve inslag en is begaan met het leven en welzijn van de doelgroep. Michael denkt in mogelijkheden, niet in beperkingen. Vanuit De Ridder Zorg en Recreatie wil hij de zorg verrijken met technologische mogelijkheden.
Kick Willemen combineert techniek met kunst. Na zijn kunstopleiding in Arnhem was hij jaren bij verschillende bedrijven als webdesigner en programmeur werkzaam. Omdat de wereld van de grote, snelle IT hem niet geheel paste, is hij met Michael gaan samenwerken. Nu zet hij zijn kennis en creativiteit in op het kantelvlak tussen techniek en beeld.
Jeroen van Silfhout is een echte wizzkid met een sociale inslag. Een bevlogen en ervaren meedenker. Als een apparaat knoppen heeft, weet hij hoe het werkt. Met de 3d printer schaaft hij de VR-duikbril naar een steeds hoger niveau.