Het klinkt een beetje zweverig, een beetje yoga-achtig, maar waarom verdwijnen we als duikers eigenlijk onder water? Als je niet met een opleiding bezig bent of ‘iets’ moet doen onder water, als je niet meer bang bent voor die unidentified scary things? Voor heel veel duikers is dat de rust van het gewichtloos, zonder zorgen, zonder stress in het water zweven en genieten. Genieten van het onder water zijn, het onderwaterleven of gewoon even helemaal je hoofd leegmaken. Voor veel freedivers klinkt dat bekend, maar vanaf hier houdt de gelijkenis tussen freediving en duiken wel zo’n beetje op. Toch heeft duikvereniging Scuba Limburg in het zuiden van Limburg de primeur. Zij zijn in 2022 begonnen met een NOB opleiding Freediving onder leiding van Johan Vandersmissen, Freedive Instructeur CMAS. Er wordt opgeleid volgens de voorschriften van CMAS, de wereldfederatie voor onderwatersporten. De opleiding levert 1-, 2- en 3-sters NOB-brevetten af die erkend worden door alle freedive-organisaties wereldwijd.
Freediven is andere discipline
Waarom gaat een duikclub beginnen met een opleiding Freediving, het is toch een totaal andere discipline? Klopt, maar veel duikclubs geven ook snorkelcursussen en snorkelen kan ook niet vergeleken worden met freediven of duiken. Een beetje redelijk kunnen zwemmen is voor zowel snorkelen, freediving en duiken wel een eerste vereiste. Na een snorkelcursus wordt er vaak nagedacht over een duikcursus, maar waarom niet een cursus freediven? Er lijken in eerste instantie veel overeenkomsten te zijn met snorkelen, maar ook hier zit het toch een beetje anders in elkaar. Snorkelen doe je aan de oppervlakte met af en toe een hoekduik om, om welke reden dan ook onder water te verdwijnen. Freediven doe je onder water waarbij je naar de oppervlakte moet omdat we nu eenmaal zoogdieren zijn en die hebben af en toe wat zuurstof nodig. Het genieten van het onder water zijn of genieten van het onderwaterleven en dat op één ademteug, het lijkt in eerste instantie een nadeel maar is dat wel zo?
Waarom zou je gaan freediven, terwijl je met een fles op de rug toch veel langer kunt genieten van het onder water zijn of de onderwaterwereld. Als duiker ben je, zeker in Nederland zwaar bepakt met fles en lood en allerlei andere toeters en bellen. Eenmaal over de dijk in Zeeland mag je eerst even op adem komen voordat de duik begint. Als freediver heb je een masker, eventueel een snorkel, beetje lood en vinnen nodig. Voor Nederland komt daar nog een (dun) natpak bij. De gemiddelde duiker duikt met fles en ademautomaat wat inhoudt dat je onder water iedere ademteug hoort. Freedivers hebben daar totaal geen last van. Iemand die al eens met een rebreather heeft gedoken of een poging tot freediven heeft gedaan, kent het grote verschil tussen wel of geen geluid van uitgeademde lucht. Ook aan het onderwaterleven zal je een groot verschil merken. Veel onderwaterleven zal er bij de allereerste uitadembubbles vandoor gaan. De freediver kan in stilte verder genieten.
Rust
Waarom zou je gaan freediven? Voor veel freedivers is dat de rust. De rust onder water, het elegant zwemmen onder water, het één zijn met het water. Je maakt geen geluid en het onderwaterleven zal een stuk minder bang zijn. Vaak komt er ook nog een wedstrijdelement om de hoek kijken. Een wedstrijd met jezelf. Hoe lang kan ik de adem inhouden. En juist dat kun je trainen. De gemiddelde mens kan de adem ongeveer een minuutje inhouden, een getrainde freediver tot wel vijf minuten. Lang genoeg om van de stilte of het onderwaterleven te genieten. De rust onder water vinden om zo lang mogelijk de adem in te kunnen houden, is heel goed te oefenen. Je eigen limieten opzoeken en deze proberen op te rekken, misschien wel de essentie van het freediven, is ook prima te oefenen.
Technieken
Als je nu denkt dat freediven alleen maar gaat om adem inhouden, dan heb je het mis. Er worden veel technieken aangeleerd, technieken om tot rust te komen onder water, in- en uitademtechnieken, technieken om langer de adem in te kunnen houden, gewenning aan hoge én lage CO2-concentraties en hoe die te beïnvloeden, duikdisciplines, reddingstechnieken en nog veel meer. Goed freediven kun je leren, een beetje kunnen zwemmen, een beetje conditie en een goede gezondheid zijn voldoende basis. Wel heb je aquaciteit nodig, een (nieuw) woord voor graag in, op, onder of aan het water zijn, je goed voelen in het water, houden van water. Iedereen die nog nooit in aanraking is gekomen met duiken, snorkelen of freediven maar wel deze aquaciteit heeft is daarom welkom.
Zoals met zoveel sporten kent ook het freediven verschillende disciplines: Statische, dynamische en dieptedisciplines. Bij de statische discipline lig je aan de oppervlakte en probeert zo lang mogelijk de adem in te houden. Het record staat maar liefst op een dikke elf minuten. Bij de dynamische discipline probeer je in een zwembad horizontaal een zo lang mogelijke afstand af te leggen. Zonder hulpmiddelen (vinnen) staat deze afstand maar liefst op 236 meter voor de mannen en 210 meter voor de dames. Dan heb je nog de dieptedisciplines die ook weer onderverdeeld kunnen worden: met bivinnen of monovinnen óf zonder vinnen, afdalen aan een lijn of afdalen met of zonder afdaalgewicht. Bij het no limits freediven, waarbij alle hulpmiddelen gebruikt mogen worden, staat het record maar liefst op 131 meter. Nu hoef je als freediver natuurlijk niet de extremen op te zoeken, maar zoals je ziet zijn er veel mogelijkheden om je verder te ontwikkelen.
Buiten en binnen freediven
Freediven in Nederland? Ja, waarom niet! Tijdens de opleiding leer je mensen kennen die in een later stadium misschien je freedivebuddy zullen zijn. Freediven doe je met minimaal twee personen want net als bij duiken staat ook bij het freediven de veiligheid voorop. In verschillende landen zijn inmiddels overdekte onderwaterpretparken. Geschikt voor duikers, snorkelaars en freedivers. Denk aan TODI, Dive for Live, Nemo 33 en ga zo maar door. Allemaal een uitstekend tijdverdrijf op een winterse dag. Er worden ook Freedive Fun Dagen georganiseerd. Dit jaar vinden die opnieuw plaats in La Gombe, een steengroeve bij Luik in België. En nee, duikers zijn dan niet welkom, de freedivers hebben geen interesse in een bubbelbad. In sommige zoetwaterplassen liggen freedive-platforms en wederom was ook hierbij de primeur voor Limburg. Het eerste freediveplatform werd in 2016 in de Boschmolenplas geplaatst met afdaal/opstijglijnen naar 15, 20 en 25 meter diepte. Inmiddels worden er in steeds meer zoetwaterplassen platforms gelegd zodat gecertificeerde freedivers ook aan hun trekken komen. Zeeland heeft nog geen platforms maar dat wil niet zeggen dat je er niet kan freediven. Zeker de Grevelingen met haar bodemgesteldheid is uitermate geschikt voor freedivers en een uitstekend alternatief voor diegenen die niet zo nodig naar tropische wateren willen reizen.
Meetrainen
Voor mensen met aquaciteit is freediven een sport om eens serieus over na te denken. Als duiker in hart en nieren én met heel veel aquaciteit had ik nog nooit nagedacht over freediven maar ik kon een avond meetrainen. Bepakt met duikbril, vinnen en een beetje lood het zwembad in. Als eerste waren daar de ademhalingsoefeningen. Misschien ligt het aan de aquaciteit, misschien aan de persoon maar het is verbazingwekkend hoe snel iemand tot rust kan komen door simpel met je hoofd onder water de adem in te houden. De training werd gevuld met verbeteren van zwem- en duiktechnieken, CO²-gewenning, onderwaterzwemmen volgens trainingsschema enzovoorts. Natuurlijk kon ik als niet-getrainde freediver niet alles waarmaken, maar mijn interesse is gewekt. De kans is groot dat ik volgend jaar in een of andere zoetwaterplas of in Zeeland de keuze heb tussen gaan duiken of gaan freediven.