Als je op vakantie bent in IJsland kan het zomaar gebeuren dat je op een parkeerterrein een grote verzameling “duikmobielen” tegenkomt. Behalve de materiaalwagens zijn er een mobiele kleedkamer en in de zomer zelfs een mobiele souvenirwinkel met mutsen, T-shirts, truien en logboeken. En vraag je naar het hoe en waarom, dan heb je kans dat je in het Nederlands antwoord krijgt van duikinstructeur Bart van de Bos (42). Nadat hij in 1997 op Bonaire zijn duikbrevet had gehaald, zegde de Schiedammer in 2008 zijn internationale carrière als chef-kok vaarwel om fulltime als duikinstructeur te gaan werken. Eerst in Den Haag waar hij heeft gewerkt bij Dutch Scuba Divers in Scheveningen, die later verhuisden naar “The Globe” in Den Haag. Aansluitend werkte Bart in Nieuw-Zeeland waar hij zijn meest favoriete duik ooit maakte, op het wrak van de Rainbow Warrior. ‘Deze duik heeft alles waaraan een recreatieve wrakduik moet voldoen,’ zegt hij daarover. ‘Het is een gemakkelijke bootduik, met goed zicht en een aangename 18 graden Celsius. De ligging van het wrak zorgt ervoor dat er zowel klein leven als groter wild op voorkomt. En het oude Greenpeace-schip heeft een grootse geschiedenis in het beschermen van de zee.’ Na Nieuw-Zeeland volgde een hele reeks andere landen waar het goed “warm water duiken” is. En opeens was daar een verrassende vervolgstap naar de ijskoude wateren van IJsland.
‘Sinds april 2017 werk ik als duik- en snorkelgids voor Dive.IS in Reykjavik,’ vertelt Bart, die zijn haar draagt in een onvervalste Vikingstijl. ‘Mijn lange gevlochten haar heb ik al jaren, dus dat kwam goed uit toen ik officieel “Viking” werd. IJsland trok me aan omdat het Europa’s laatste frontier is met een lage bevolkingsdichtheid. In het begin stond ik nog ietwat sceptisch tegenover duiken in IJsland. Vooral die barre, barre kou – een wintertemperatuur van min 10 tot min 15 – ik dacht dat ik dat nooit aan zou kunnen. Nadat ik werd aangenomen voor deze baan dacht ik: “IJsland echt, waar ben ik aan begonnen?” Maar IJsland is zo mooi en onder water heeft het meer schoonheid te bieden dan alleen Silfra. Dus waar ik aan ben begonnen? Ongerepte natuur met bergen, rivieren, watervallen, winterse sneeuwlandschappen en fantastische duikplekken die je nergens anders ter wereld vindt.’
Tussen 2 continenten.
Trollenhaar
Bart noemt Silfra een van de duiken die je in IJsland zeker niet mag overslaan. ‘Duiken tussen de twee tektonische platen in water met een zicht van meer dan 100 meter en 3 graden Celsius heeft gewoon iets magisch,’ vindt hij. ‘Dat komt omdat het water in Silfra zo helder is dat je het bijna niet kan zien. Hierdoor wordt het gevoel van gewichtloosheid nog eens extra versterkt. Je denkt echt dat je vliegt. Er zitten maar heel weinig voedingstoffen in het water van Silfra omdat het eigenlijk een grote bron is. Het water wordt gefilterd door de basaltstenen eromheen en het is zo zuiver dat je het kan drinken. Voor een deel is het gletsjerwater. Een nadeel is dat er daardoor maar weinig leven in Silfra aanwezig is.’ Silfra is een kloof tussen de Amerikaanse en de Euraziatische continentale platen en de enige plek waar je tussen twee continenten kunt duiken. De platen drijven met 2 centimeter per jaar van elkaar af. Je duikt tussen de steile wanden en rotspartijen. ‘In de zomer zie je er wel leven,’ weet Bart. ‘Dan groeien er 2 soorten algen op de rotsen. Een ervan bestaat uit lange fluorescerend groene draden met de bijnaam “Trollenhaar”. Als de zon onder de juiste hoek staat geeft dit dansende regenboogkleuren op de rotsen, en samen met de groene kleur van het Trollenhaar kan de kloof dan een kleurenspektakel zijn.’
Barts persoonlijke favoriet is Bjarnagjá. Deze duikstek ligt vlakbij het plaatsje Grindavík en bestaat uit een scheur in het lavagesteente. De diepte hangt af van het tij want je duikt in de buurt van de zee. ‘De duikstek zelf is niet echt groot maar doordat hij vlakbij de kust ligt komen hier zoet grondwater en zout zeewater bij elkaar. Dit heeft tot gevolg dat je vaak door zowel een thermocline als een halocline heen duikt. Deze duikstek is vrij klein en het is vrijwel meteen 18 tot 20 meter diep. Je duikt naar het diepste punt en gaat dan zigzag omhoog. Hierdoor duik je door 3 verschillende onderwateromgevingen heen. Met anemonen op de bodem, algen aan de rotsen in de midden- en toplaag en stekelbaarsjes in de toplaag als je de veiligheidsstop maakt.’ Maar duikstekken zoals Daviðsgjá, Garður en Nesgjá mag je eigenlijk ook niet overslaan, weet Bart. ‘Daviðsgjá bijvoorbeeld, is favoriet bij de lokale IJslandse duikers en ligt in het meer van Thingvellir. Hier loop je zo het water in, ook glashelder, en zie je op 7 meter diepte een kloof van 21 meter waar je doorheen kunt duiken.’ De meest bijzondere plek volgens Bart kom je tegen in het noorden van IJsland: ‘Strýtan is een van de weinige duikstekken in de wereld waar je kan duiken bij een geothermische schoorsteen. De bodem is hier op 70 meter. Hier komt heet bronwater naar boven en de mineralen in dat water hebben de laatste 11.000 jaar een kalkstenen schoorsteen gevormd van 55 meter hoog. De top ligt dus op 15 meter onder de oppervlakte. Hier is ook nog een ondieper stuk zeebodem met meerdere kleine schoorstenen. Het onderwaterleven op deze duikstek is buitengewoon: kabeljauw, zeewolf, snotolven, spookkreeftjes, naaktslakken, schorpioenvissen…’.
Droogpakcertificaat
‘Hou er rekening me dat het duiken is IJsland op zijn zachts gezegd “verfrissend” is,’ vertelt Bart als we hem spreken op de besneeuwde parkeerplaats. ‘De watertemperatuur in Silfra is het hele jaar door tussen de 2 en 4 graden Celsius. De warmste watertemperatuur die ik hier heb meegemaakt was 13 graden Celsius in het midden van de zomer tijdens een duik in zee. Een droogpak en koudwatergecertificeerde ademautomaten zijn de standaard hier. De meest aangename tijd om te duiken in IJsland is de zomer. Dat is ook de drukste tijd. En zelfs dan moet je ervoor zorgen dat je voldoende warme kleding hebt voor zowel voor als na de duik. Een zomerdag van 16 graden Celsius en een wintertemperatuur van min 6 tot min 17 graden is vrij normaal hier. Voor het duiken in Silfra heeft de IJslandse overheid in maart 2017 de regelgeving aangescherpt. Hierdoor is een droogpakcertificaat of minimaal 10 droogpakduiken in de afgelopen 2 jaar (afgetekend door een instructeur) verplicht voor iedereen die in Silfra met perslucht wil duiken. Hier in IJsland kun je natuurlijk ook een droogpakspecialisatie doen.’
Voor het duiken in Silfra is een droogpakcertificaat of minimaal 10 droogpakduiken in de afgelopen 2 jaar (afgetekend door een instructeur) verplicht.
‘Weet ook dat een medische verklaring verplicht is voor iedereen, ongeacht of je met perslucht duikt of snorkelt. De minimale leeftijd voor snorkelen is 14 jaar en voor het duiken met perslucht 17 jaar. De gemakkelijkste manier om je duiken te plannen is via een van de touroperators. Hier kun je pakketten boeken inclusief transport en duikmateriaal zodat je zelf niet met je spullen hoeft te slepen. De duikmaterialen en de service zijn hier als regel goed maar mocht je toch de voorkeur geven aan je eigen materialen dan is dit ook mogelijk. De meeste aansluitingen zijn DIN en de automaat moet natuurlijk koudwatergecertificeerd zijn.’
Het lijkt of je vliegt.
Freediving
Freediving is steeds populairder aan het worden en volgens Bart is IJsland niet achtergebleven. Er zijn verschillende mogelijkheden, van AIDA- en PADI-cursussen tot begeleide freedive tochten met een RIB. ‘Freediving in Silfra is het meest populair,’ vertelt Bart, die adviseert om ook voor het freediven via een touroperator te werken. ‘Het is gemakkelijker om je tour en materialen via een touroperator te regelen. Natuurlijk kun je met je eigen materialen freediven maar het wordt aangeraden om dit in IJsland met een 7 millimeter pak te doen. En hou er rekening mee dat in de verhuur 7 millimeter neopreen sokken worden gebruikt, dus kijk eerst of je daarmee nog in je vinnen past.’
Zoals het er nu uitziet blijft Bart nog wel even in IJsland: ‘Het leven in IJsland bevalt prima en natuurlijk heb je hier omstandigheden die je in Nederland niet hebt. Van november tot april rijden we bijvoorbeeld op winterbanden met spikes onder de auto. Of de zwavelgeur aan het warme water. Hoewel ik in een vrij internationaal team werk, ben ik bezig de IJslandse taal te leren om wat makkelijker contact te hebben met de lokale bevolking. Het is geen makkelijke taal maar gelukkig lijkt het grammaticaal veel op Nederlands en Duits. Al met al zie ik mezelf hier nog vele jaren blijven. Het is gewoon een fantastisch land.’
_____________________________________________
Persoonlijk
Naam: Bart van den Bos.
Leeftijd: 42.
Woonplaats: Reykjavik.
Achtergrond: PADI IDC-Staff Instructeur, SSI Advanced Instructeur en Service Technician.
Gelogde duiken: meer dan 1300.
Gedoken in: Nederland, Duitsland, Bonaire, Malta, Egypte, Nieuw-Zeeland, Fiji, Turkije, Frankrijk, Canarische Eilanden en IJsland.
Meest favoriete duik: een duik op het wrak van de Rainbow Warrior.
Meer weten? www.dive.is