Het geluid kan een film maken of breken. Erger nog: een film met minder mooie beelden en topgeluid wordt over het algemeen meer gewaardeerd dan de meest mooie beelden die door een armzalige geluidsband worden vergezeld. Het is dus zaak voor je film minimaal net zoveel aandacht te besteden aan het geluid als aan het beeld.
Mensen zijn visueel ingesteld. In onderwaterbeelden word je meegenomen naar de meest bijzondere locaties en zie je vormen, kleuren en onderwaterleven dat de meesten van ons nooit zullen zien. Vaak worden deze beelden ondersteund door muziek, omdat video zonder geluid bijna geen emotie zal overbrengen. Zo worden onderwaterfilms voorzien van een soundtrack die de kijker een emotie laat ervaren die overeenkomt met de beelden die je te zien krijgt (als je de juiste muziek kiest).
Sounddesign
Maar de muziek is niet alles! Als je een echt interessante videofilm wilt maken ontkom je er niet aan om bijpassende geluiden in te mixen zoals omgevingsgeluiden en speciale geluidseffecten. Dit noemen we SFX. Het omgevingsgeluid, de effecten en de muziek vormen samen het sounddesign van de film.
Makkelijker gezegd dan gedaan. Beelden van een bos boven water kun je simpelweg voorzien van ‘bosgeluiden’ zoals ritselende bladeren, fluitende vogels en dergelijke. Onder water is dit toch een heel ander verhaal. Wat voor geluid maakt een kreeft of botervis? Het sounddesign bouw je in lagen op. Het meest voor de hand liggende deel van het sounddesign is het algemene onderwatergeluid. Maar wat is dat? Onze camera registreert onze ademhaling en de ontsnappende luchtbellen als we uitademen. Op zich is dit geluid – mits kwalitatief goed opgenomen – bruikbaar op voorwaarde dat er ook duikers in beeld komen. De kijker die zit te kijken naar een film over haaien beseft niet automatisch dat er een cameraman nodig is om de beelden te schieten en dat het zijn of haar ademhaling is die je hoort.
Beter is het een soort onderwatergeluid te gebruiken zonder dat je de ademhaling van de cameraman hoort. Op het internet kun je verschillende van dit soort geluiden downloaden, al dan niet tegen betaling. Vaak is dit een murmelend geluid met soms een luchtbelletje of iets dergelijks. Je kunt dit geluid ook zelf opnemen door je camera op een onderwaterstatief te plaatsen, verzwaard met wat lood, en de opname te activeren. Door nu op gepaste afstand een paar minuten te wachten krijg je een geluidstrack met onderwatergeluid en zijn jouw luchtbellen daarin niet hoorbaar. Dit onderwatergeluid kun je onder alle onderwaterbeelden plaatsen. De volgende stap is de gedetailleerde omlijsting van de beelden met behulp van geluidseffecten.
Woosh
Een goed voorbeeld voor onderwatersounds zijn de documentaires van bijvoorbeeld de BBC als Blue Planet. Als er een grote school vis voorbij zwemt, gaat dit vaak vergezeld van een ‘woosh’-geluid. Dit hoor je onder water natuurlijk niet maar de kijker vindt dit blijkbaar vanzelfsprekend. Dit soort effecten versterken de kracht van de beelden, ze ondersteunen als het ware de beweging en dynamiek die in de beelden zichtbaar is. Sommige softwarepakketten hebben een bibliotheek aan boord met allerlei geluidseffecten maar als daar geen passende tussen zit, zul je op het internet op zoek moeten gaan naar dit soort effecten. Grote studio’s en producties maken vaak gebruik van Foley-artiesten. Deze mensen zijn gespecialiseerd in het bedenken en opnemen van geluidseffecten.
Goed is anders dan hard
Goed geluid is heel wat anders dan hard geluid. In het sounddesign stapel je als het ware allerlei geluiden op elkaar: de muziek, het omgevingsgeluid én de geluideffecten. Begin met de omgevingsgeluiden en de muziek en zorg ervoor dat je deze qua volume op elkaar afstemt. Hou er rekening mee dat je eventueel ook nog gebruik wilt maken van een voice-over. Deze moet, ondanks de muziek en omgevingsgeluiden, natuurlijk goed verstaanbaar blijven. Daarna ga je de geluidseffecten toevoegen. Probeer bewegingen kracht bij te zetten maar hou het subtiel. Niet ieder dier heeft een eigen geluid nodig, doseer de effecten en gebruik ze alleen bij de belangrijke en dramatische scènes.
Je kunt ook creatief je eigen geluidsbibliotheek aanleggen. Zelfs met een smartphone is het tegenwoordig mogelijk om prima geluid op te nemen. Krabbel bijvoorbeeld eens met je nagels over een houten tafel en neem dat geluid op. Probeer deze dan eens uit onder het beeld van een heremietkreeft die zijn maaltje bij elkaar scharrelt, of kraak een walnoot en gebruik dat geluid onder een kreeft die een mosselschelp verbrijzelt. Zomaar wat voorbeelden die je op een creatieve wijze jouw eigen geluidseffecten laat gebruiken. Let wel, het geluid is nooit een doel op zich maar uitsluitend bedoeld om de sfeer van de film te versterken en de emoties over te brengen naar de kijker. Het toepassen van geluid in een film is wel erg belangrijk. Er worden niet voor niets jaarlijks ook Oscars uitgereikt aan het beste sounddesign van een film.