‘Hoe slechter het zicht, hoe groter onze kansen’

De ideeën zitten al in de hoofden van de twee Nederlandse deelnemers aan de WK 2015. Om voor de hand liggende redenen willen ze daar niet te veel van verklappen. Die deelnemers zijn Marco Heesbeen (drievoudig Nederlands Kampioen) en Arco de Man (tweede bij de NK van 2014). Allebei hebben ze een assistent die tijdens de wedstrijd mee duikt als model of om onderwerpen te zoeken. Ron Offermans, zelf beroepsfotograaf, coacht het team. ‘Voor iedere wedstrijdcategorie bedenken we vooraf heel precies het onderwerp en hoe we het in beeld willen brengen,’ vertelt Marco. ‘Tot en met de soort waarvan ik het visportret wil maken. Daar werken we nu naar toe door te oefenen en veel foto’s te bespreken met Ron.’ Zo hebben Arco en Ron de ingezonden foto’s van de WK in Cuba met elkaar doorgenomen. ‘Cuba was een lastig gebied om te fotograferen,’ concludeert Arco. ‘Het winnende visportret van een zeepaardje sprong er niet echt uit en de groothoekfoto met model was ronduit pet. Toch geeft het inzicht in wat de andere deelnemers doen. Bij groothoek met model zie je veel traditionele foto’s: rifje-dametje-lampje. Dat werkt hier niet. Het model zal dichterbij moeten zijn anders zie je het niet.’

Doel voor de WK in Cuba in 2013 was een top tien plek te halen. Dat werden een tweede plaats voor Marco in de categorie groothoek en een achtste plaats overall, en een tiende plaats voor Henny Blokvoort in de categorie thema. ‘Voor Zeeland was het oorspronkelijke doel een plek in de top drie maar die stellen we bij,’ zegt Ron. ‘Laten we zeggen dat het een schande zou zijn als een Italiaan of Spanjaard op het hoogste podium komt te staan.’ Marco: ‘De druk wordt opgevoerd ik hoor het al…’

Neus afgebroken

Nederland heeft vergeleken met andere landen weinig wedstrijdervaring. ‘Het eerste jaar dat wij meededen aan een WK Onderwaterfotografie was er niks,’ vertelt Ron. ‘Nog geen T-shirt. De winnaar van de NK kreeg te horen dat hij mocht meedoen en “o ja, het schijnt in Korea te zijn.” Die jongens uit zuidelijke landen komen aanzetten met 180 kilo bagage en een ploeg van zes mensen. Dan sta je gevoelsmatig al met 1-0 achter.’ In Bodrum (Turkije, 2011) stuurde de NOB voor het eerst twee teams met meer ondersteuning. Ron: ‘Daar hebben we veel geleerd op het gebied van begeleiding. In Cuba kwam ik er als vaste coach bij en hadden we in verband met de kandidatuur van Zeeland een hele NOB-delegatie bij ons. Ik hoop dat we deze stijgende lijn vasthouden, niet dat het na deze WK klaar is.’ Als coach helpt Ron de fotografen onder meer bij de selectie van de foto’s die worden ingeleverd. ‘Dat is erg fijn,’ weet Marco Heesbeen uit ervaring. ‘In Cuba had ik een mooie foto gemaakt van een krab maar er was een stuk van zijn neus afgebroken. Ik vond het een fraaie plaat maar die kun je beter niet inzenden. Uiteindelijk blijft het wel een eigen keuze, Ron geeft advies.’

Het team probeert nu vooral duidelijkheid te krijgen over de reglementen van de komende WK. ‘We hebben in Cuba en bij de EK op de Azoren ondervonden dat die op de dag voor de wedstrijd nog kunnen veranderen,’ zegt Ron. ‘Op de Azoren kwam op het allerlaatst de mededeling dat nabewerking van foto’s in de camera was toegestaan. Zoiets wil je veel eerder weten want dan kun je daarop oefenen. Voor de WK in mei is bijvoorbeeld besloten dat als Dreischor wordt aangewezen als definitieve wedstrijdlocatie, het gemaal en de steiger buiten de wedstrijdzone vallen. Dat vinden we jammer, maar nu weten we tenminste waar we aan toe zijn en nemen we die onderwerpen niet mee in onze voorbereiding.’

Thuiswedstrijd

Hoewel een aantal landen al in Zeeland is komen oefenen hebben wij als voordeel dat we het gebied goed kennen. ‘We zullen eerder een bepaald beestje vinden,’ aldus Arco. ‘Als ik bij de Zeelandbrug naar veertien meter duik en rechtsaf sla dan weet ik wat er staat. We kunnen ook de omstandigheden beter inschatten en daardoor betere keuzes maken over welke categorie foto’s we op een bepaalde plek of tijd kunnen maken.’ Ron vult aan: Een hangcultuur is natuurlijk de beste plek voor groothoek met model. Die is voor de compositie interessant en vaak is het zicht er beter. Een risico is wel dat als er net is geoogst, het allemaal kale strengen zijn.’ De Belgen zijn de grootste concurrenten, daar is iedereen het wel over eens. Marco: ‘Ze kennen het gebied net zo goed als wij en maken prachtige foto’s. Sommige fotografen hebben ook nog eens veel biologische kennis. Maar ik hou ook rekening met de Italianen, Spanjaarden en Portugezen. Geweldige fotografen die zich snel aan de omstandigheden aanpassen.’ Arco: ‘Ik vind het niet erg dat deze WK een thuiswedstrijd is. We hoeven niet twee weken van tevoren naar een vreemde plek en hoe slechter het zicht, hoe groter onze kansen. Wij kunnen dat beter, we weten hoe we bij slecht zicht een goede foto kunnen maken.’ Marco: ‘Ik had het niet erg gevonden als de WK op de Filippijnen was geweest.’

Het onderwerp van de categorie ‘thema’ is kreeft. Voor ons is het een hele normale waarneming maar internationaal is dat anders. Ron: ‘De Engelse fotograaf Alexander Mustard zei na een workshop in Zeeland dat hij nog nooit een plek in de wereld had gezien waar je zo goed kreeft kan fotograferen als hier.’ Arco: ‘Ik kan er niet zo veel mee. Ik vind een kreeft te druk en te groot. Er zit teveel rommel aan; sprieten en pootjes. Je moet goed timen voordat je afdrukt want anders hangt er weer iets voor z’n ogen. Het valt niet mee om hier een onderscheidende foto van te maken maar er wordt aan gewerkt.’

Te braaf

Met het boek “Winning images with any camera” op tafel dient zich de vraag aan wat een foto tot een winnaar maakt. Marco: ‘Voor mij is dat een foto met een WOW-effect, zonder “gemaakt” te zijn en waarbij de kijker zich direct afvraagt hoe die tot stand is gekomen.’ Arco: ‘Een foto die gelijk je aandacht trekt en ook weet vast te houden, zeker als het beeld keer op keer blijft terugkomen in je gedachten.’ Van Ron mag het nog wat creatiever: ‘Een winnende foto roept emotie op. Word je er blij van, verdrietig, keert je maag zich om..? Voor iedereen geldt dat als je een betere onderwaterfotograaf wil worden, kijk dan ook naar tentoonstellingen of boeken van bovenwater fotografen. Daar haal je inspiratie uit. Heel soms zie ik een fotograaf die wordt beïnvloed door bovenwaterfotografie –  Miranda Verhagen bijvoorbeeld. Dat herken je omdat het anders is, meer “out of the box”. Veel onderwaterfotografie is nog te braaf. De kunst is om spanning en emotie in de onderwaterfotografie te krijgen.’