Toen ik in 2017 contact had gelegd met Peter McCamley om te duiken op het wrak van de Lusitania had ik nooit gedacht dat dit mijn belangrijkste project ooit zou worden. Het project werd toen opgestart om het wrak van dit legendarische schip uitgebreid te documenteren met foto en filmbeelden. Mijn eerste duiken op het wrak heb ik gemaakt in 2018 en sindsdien heb ik meer dan 2000 foto’s gemaakt op het wrak. Tijdens de vijf verschillende expedities (2018-2022) waar ik aan heb deelgenomen, kon ik 25 duiken maken op het wrak dat zich op een diepte van 92 meter bevindt. Duiken op de Lusitania is een niet te onderschatten opdracht omdat het wrak ligt in getijdewater en de zichtbaarheid meestal maar zo’n zes meter bedraagt. De zee kan er op die plaats zeer onstuimig zijn en dikwijls moesten de duikoperaties onderbroken worden door het slechte weer. Het wrak ligt amper 12 mijl uit de kust maar het kan een zeer moeilijke tocht zijn als er veel wind is.
Nieuwe ontdekkingen op het wrak
De eerste twee expedities waren niet gemakkelijk omdat het oriënteren op het wrak erg moeilijk ging door de slechte zichtbaarheid en de vele visnetten op het wrak. Ik had wel redelijke opnamen gemaakt tijdens deze expedities, maar pas in 2020 – toen ik het wrak beter leerde kennen – kon ik echt goede opnamen maken. We slaagden er ook in om foto’s te maken in de machinekamer die, door het uiteenvallen van de romp, meer toegankelijk werd. Het wrak is nu in snel tempo aan het veranderen en zakt verder in elkaar door corrosie en de inwerking van de stroming.
Voordeel is natuurlijk dat men een ander zicht krijgt op de verschillende onderdelen. Een van die onderdelen die we in beeld konden brengen was de centrifugale pomp, waarvan we ook een historische afbeelding hadden. Met de moderne camera’s is het nu ook mogelijk om beelden te maken die in het verleden niet gemaakt konden worden door de beperking van de toestellen.
Tijdens de duiken probeerde ik steeds om zo dicht mogelijk bij het wrak te duiken om nieuwe details te vinden op het wrak. Zo ontdekten we onder meer de marmeren onderdelen van de schouw die zich in de prachtige lounge bevond. De marmeren stukken van de Corinthische zuil lagen goed verborgen tussen de andere brokstukken van het wrak. Als we een onderwaterscooter zouden hebben gebruikt, zouden we ze nooit ontdekt hebben. Alleen wanneer je alles in detail bekijkt, ontdek je ook deze onderdelen. Een andere belangrijke ontdekking waren de onderdelen van de centrale liftkooi. Ondanks dat deze kooi bijna volledig vernield werd, waren de onderdelen toch goed herkenbaar. Bij al deze ontdekkingen was de hulp van onze expert Stuart Williamson onontbeerlijk. Hij is al meer dan dertig jaar bezig het wrak te bestuderen en heeft daarom een ongelooflijke kennis op dit gebied.
De belangrijkste ontdekking tijdens mijn duiken over de jaren heen was in 2022. Mijn duikbuddy was Pieter Decoene en hij ontdekte een intacte schoen tussen de wrakstukken. Het leek alsof de schoen er was neergelegd en alsof hij bevroren was in de tijd. Het is voor mij nog steeds de belangrijkste foto die ik in vijf jaar tijd op het wrak gemaakt heb.
Duik in de machinekamer
Een van de belangrijkste opdrachten was om beelden te maken van de boilers binnen in het wrak. Na de torpedering en het zinken van het schip was één van de theorieën dat de boilers ontploft waren. Daarom zou het schip snel gezonken zijn. Het was echter niet gemakkelijk om een toegang te vinden, maar toch is het één team gelukt. De beelden die ze hadden gemaakt, waren niet van de beste kwaliteit en ik wilde zeker betere maken tijdens een volgende expeditie. Probleem was om de toegang terug te vinden op een wrak van meer dan 250 meter lang.
Mijn duikbuddy Colin Luke Brennan had de taak op zich genomen om een lijn uit te leggen op het wrak. Op die manier konden we gemakkelijk de weg terugvinden naar de stijglijn. Toen we na de afdaling op het wrak kwamen was er een redelijke zichtbaarheid en konden we direct naar de plaats zwemmen waar we dachten dat de toegang was. We hadden echt geluk die duik want bijna onmiddellijk zag ik een groot gat in de romp. In het gat waren er links en rechts uitstekende delen en we moesten voorzichtig zijn tijdens het binnenzwemmen.
Na een afdaling van ongeveer tien meter moesten we ons even aanpassen aan de omgeving maar dan zag ik onmiddellijk één van de boilers. Direct ernaast bevond er zich nog een tweede en ze waren allebei onbeschadigd. Een van de boilers was wel van zijn onderstel gerold, maar dit was waarschijnlijk gebeurt tijdens het zinken. Het was wel mooi dat zelfs de manometer op de boiler nog aanwezig was en dat ook de klep nog open stond om de kolen binnen te scheppen. Nadat ik een aantal opnamen gemaakt had werd de zichtbaarheid in de boilerruimte snel slechter. Het was nu tijd om snel naar buiten te zwemmen. Buiten op het wrak wachtte ik even tot mijn buddy terug veilig naar buiten zwom en zijn lijn terwijl oprolde.
Zoektocht naar de naam
Tijdens de laatste expeditie in 2022 hadden we het plan opgevat om de naam van het schip op de boeg te fotograferen. We wisten alleen niet of de bronzen letters daar nog aanwezig waren. Het lukte vrij goed om onze daallijn in de buurt van de boeg op het wrak te plaatsten. Op die manier waren we al in de buurt wanneer we op het wrak kwamen. De zichtbaarheid was redelijk en we konden ons goed oriënteren. We zwommen in de richting van de boeg en kwamen direct op een plaats waar er grote gaten waren in de romp. Mijn buddy deed een teken met zijn lamp en toen ik dichterbij kwam zag ik duizenden kogels her en der verspreid liggen. Het was een deel van de 4 miljoen Remington-kogels die op de ladinglijst vermeld stonden. Je kon ook nog op sommige plaatsen delen van de houten kisten zien waarin ze verpakt waren geweest. Het was bijzonder om vast te stellen dat het wrak op de vijf jaar dat ik er nu op dook toch veranderd was. Zeker op deze plaats was de romp uit elkaar gevallen.
Nog tal van andere onderdelen zijn voor de eerste maal gefotografeerd, zoals de winches op de boeg. De 160 beste onderwaterfoto’s zijn verwerkt in het boek ‘Lusitania – The underwater collection’. Ook zijn de foto’s ter beschikking gesteld van het bevoegde ministerie in Ierland die het wrak mee beheren. Zo kan er aan de hand van de foto’s nieuwe informatie verzameld worden om het wrak beter te beschermen. Ook de nieuwe eigenaars van het wrak (Old Head Museum) beschikken over een kopie van de foto’s, zodat ze in de toekomst mischien gebruikt kunnen worden in het nieuwe museum dat gepland staat. In de volgende jaren zal het wrak nog zeker meer geheimen prijs geven en kunnen er mischien een aantal voorwerpen geborgen worden om te tonen aan het grote publiek. De Lusitania blijft mij nog steeds boeien!
———————————————————————-
RMS LUSITANIA
Passagierschip CUNARD line – getorpedeerd door de U20 op 7 mei 1915 (onderweg van New York naar Liverpool)
Bouwjaar: 1906 – John Brown & company
Lengte: 240 meter
Breedte: 27 meter
Tonnage: 31550 ton
Voortstuwing: stoomturbines en vier schroeven
Passagiers: 1257
Crew: 702