Natuurlijk moeten in een film de beelden mooi zijn, net als bij foto’s. Maar bij film komt er nog iets bij: een film vertelt een verhaal met een begin, een middenstuk en een einde. ‘Hoe belangrijk de filmbeelden ook zijn, ze blijven ondergeschikt aan het verhaal,’ zegt Edward Snijders. ‘Prachtige beelden zullen de toeschouwer eerder vervelen dan een goed verhaal waarbij hij of zij nieuwsgierig blijft naar het verloop. Als filmmaker zet je in op de combinatie van mooi beeld met een goed verhaal.’ Klaudie: ‘En als je dicht bij je eigen gevoel kan blijven en emoties als angst, verwondering, verbazing of drama in je film kan brengen, zit je op het goede spoor. Het publiek onthoudt maar weinig feiten, een gevoel blijft hangen.’
-
Onderwatervideografen Klaudie Bartelink en Edward Snijders
Doorzettingsvermogen
Welbeschouwd is het maken van de beelden maar een klein onderdeel van een filmproductie. Er moet een verhaallijn liggen waarin keuzes zijn gemaakt over het perspectief (dat wil zeggen: wie vertelt het verhaal, jijzelf of iemand anders), of je in kleur of zwart/wit werkt, of je op één plaats blijft of een hele kustlijn langs trekt. ‘De onderliggende vraag is welk publiek je film gaat zien,’ zegt Edward. ‘Breng het verhaal daarmee in lijn. Vervolgens komen de research, muziek, montage… Film maken vereist doorzettingsvermogen, het kost altijd meer tijd dan je hebt voorzien.’
Voor het filmen van mooie beelden gelden dezelfde regels als in de fotografie. ‘Onderwerp op een kruispunt in de “gulden snede”, diagonalen, kleur, contrast, scherpte, herhaling, ogen-in-beeld en actie zorgen voor beelden met impact,’ somt Klaudie op. Nog een overeenkomst: maak veel. ‘Geef opnamen aan beide kanten de ruimte om later het beste stukje in de montage te gebruiken. Geen 5 seconden shots maar 20 seconden of langer als er veel actie is. En maak van een onderwerp close-ups, medium- en een overzichtsbeeld, ook al kost dat drie duiken.’ Verschillen met fotografie zijn er ook. ‘Het is nóg belangrijker om de camera stil te houden!’ waarschuwt Edward. (Reden om een GoPro niet op je hoofd te zetten — red). ‘Hoe kleiner de beeldhoek, hoe lastiger het is om een mooi stabiel beeld te krijgen. Macro uit de hand filmen is bijna niet te doen, groothoek wil nog wel lukken.’ Camerabewegingen als pannen (van links naar rechts of andersom) en liften (van boven naar beneden of andersom) zijn wel toegestaan, zo lang het geleidelijk gebeurt. Een rustige camerabeweging zorgt er juist voor dat het beeld stabiel oogt.
Beeld en geluid
In de montage komen alle elementen bij elkaar. Beeld, geluid, verhaal, creativiteit. ‘Beeld en geluid horen bij elkaar,’ aldus Edward. ‘Met geluid kun je aanvullen wat je niet in beeld ziet. Als je een shot van een school vis hebt, hoef je niet te zeggen: “Deze vissoort zwemt in scholen,” want dat zie je. Wat je wel kunt zeggen is: “Deze vissoort haalt een snelheid van 50 km/uur.” Dat zie je namelijk niet.’ Als je kiest voor een voice-over (ingesproken tekst) dan moet je de tekst uitschrijven. Voor muziek zijn er sites als freemusicarchive.org of rechtenvrije muziek op cd.
Voor montage van de beelden geven programma’s als Windows Moviemaker of iMovie genoeg mogelijkheden. Over het algemeen kan een film zonder creatieve overgangen als “wipes” of “barn doors”. De montagesoftware is een stuk gereedschap en geen doel op zich. ‘Volg de logische lijn van je verhaal,’ benadrukt Klaudie. ‘Een shot moet iets nieuws vertellen, alle shots samen maken het samenhangende verhaal. Bovenal: “Kill your darlings”. Wees dapper en laat ook de mooiste beelden liggen als ze niet in je verhaal passen. Een walvishaai in een korte docu over zeepaardjes gaat nu eenmaal niet.. En ten slotte: laat je niet afschrikken door de hoeveelheid werk. Film is een prachtig medium, dus vertel Nederland wat er onder water gebeurt!’