Project Baseline: Een duik met een missie

Project Baseline: in zeker 42 landen op maar liefst 474 verschillende duikstekken deden tot nu toe zo’n 120 verschillende duikteams waardevolle metingen. Dit project levert sinds 2009 een enorme hoeveelheid data, die in kaart brengt hoe het gaat met onze wateren wereldwijd. Zo weten we uit deze gegevens hoe de temperatuur verandert, wat het zicht doet in de wateren, wat de waterkwaliteit is en het onderwaterleven zicht ontwikkelt. Ingewikkeld is het niet om zelf mee te doen, wel heel waardevol. Een duik met een missie.

Metingen: temperatuur en zicht

We mogen mee duiken voor dit project met de mannen van Technical Diving College uit Hilversum. Op de Spiegelplas, hun thuisplas in Nederhorst den Berg, duiken ze regelmatig met de boot. Op die duiken doen ze ook metingen voor Project Baseline op de duikstek aan de noordkant, net wat uit de kant bij het wrakje. ‘We hebben de oude eigenaar van de spot een paar jaar geleden benaderd, om deze over te nemen en nieuw leven in te blazen’, legt Edward Past van het duikteam uit. ‘Op de boeg van het wrakje hebben we een plaatje bevestigd, elke duiker die hier duikt kan dus ook metingen doen. Het staat goed aangegeven. Tijdens corona hebben we weinig met de boot gedoken, maar hopelijk kunnen we nu weer vaker op pad.’

Een paar dingen gaan mee aan boord: een simpel thermometertje, een meetlint en een klein buisje om een watermonster in te vangen. ‘Onder water hebben we een plaatje hangen. Op die plek, bij de boeg van het wrak doen we alle metingen’, zegt Past. ‘We meten altijd zicht, temperatuur op diepte en de buitenlucht- en oppervlaktewatertemperatuur. Zo dragen we bij aan de verzameling van gegevens die we als duikers heel makkelijk en regelmatig kunnen doen.’ Naast de basismetingen van temperatuur en zicht op diepte is ook het zicht aan de oppervlakte nog te meten. ‘Dat wordt gedaan met een ronde schijf die je in het water laat zakken. Je kijkt tot welke diepte je deze ziet. Die meting doen we af en toe.’

Collectief geheugen

Het belang van al deze metingen zit in het creëren van een ‘collectief geheugen’ van alle duikers, wereldwijd. Waterkwaliteit en -temperatuur, helderheid, visaantallen en -soorten, de staat van het rif en het leven daarop, het zijn allemaal zaken waar je zelf naar kan kijken en veranderingen in ziet als duiker. Project Baseline, een initiatief van GUE, geeft een objectiever beeld, waarbij meningen vervangen worden door metingen, het hele jaar door en in alle seizoen.

‘Ook wij zagen de Spiegelplas de afgelopen jaren veranderen en vinden dit opvallend. Daarom willen we graag meedoen’, zegt Past. ‘De palingen verdwijnen voor ons gevoel, het water wordt steeds helderder, er zijn naar onze mening veel te veel mosselen. En ook zagen we minder snoeken. Maar wij zijn maar een paar duikers, met een paar waarnemingen, dat is niet erg betrouwbaar natuurlijk. Als we meer meten en dat een tijd volhouden kunnen we echt zien wat er gebeurt en is het geen gok meer.’

Precies dat is de bedoeling met Project Baseline. Het geeft metingen van alle duikers vooral historische waarde. ‘Zo kunnen we aanduiden wat er verandert en dan acties ondernemen om dit te beïnvloeden. Als mensen met veel ervaring in de minderheid zijn en er steeds meer nieuwkomers zijn, sneeuwt het historisch geheugen onder. Het nulpunt verschuift en dat blijft gebeuren’, zeggen ze bij Project Baseline. ‘In de wetenschap heet dit “Baseline Shift”. Bij zaken die gerelateerd zijn aan het klimaat heb je dan kans dat het probleem niet goed zichtbaar wordt.’ Vandaar ook de naam van het project: ‘De gegevens zijn de basis voor het aantonen van wereldwijde of lokale problemen.’

Past: ‘Het is een bijzonder project, het is duiken met een doel. Iedereen is ook uitgenodigd om mee te doen, niet alleen de duikers van GUE. De metingen geef je simpelweg door aan de beheerder. In ons geval is dat Gerard van der Kolk, de eigenaar van de duikschool. Hij stuurt ze dan door naar Project Baseline. Voor elke Project Baseline-duikspot is er zo’n beheerder, je vindt ze simpel op de site.’

Zes ‘actieve’ stekken

De Duikstek Spiegelpolder is een van de zes actieve plekken waar je aan Project Baseline kan meedoen in Nederland. Van deze plekken is de laatste twee jaar ten minste één meting binnen gekomen. Naast de Spiegelpolder zien we Baseline Twente, de Bergse Diepsluis, Dreischor Reefballs, Haarlemmermeer en Oostplas Goirle terug op de site. ‘Daarnaast hebben we wereldwijd ook heel veel inactieve duikstekken, in Nederland op dit moment vijf. Vaak komen deze teams terug en reactiveren ze hun bezigheden’, geeft Project Baseline aan. ‘Dat is prima, alle metingen zijn altijd welkom, ook als er al een tijdje geen metingen zijn gedaan. En als je een eigen Project Baseline wil starten op een plek waar er nog geen is, dan mag dat natuurlijk leuk. Iedereen kan en mag meedoen.’

————————————————————————

Metingen van deze duik

Temperatuur boven water: 14 graden

Temperatuur oppervlaktewater: 13 graden

Diepte metingen: 9 meter

Temperatuur op meetpunt: 13 graden

Zicht tot meetpunt: 9 meter en 30 centimeter

Watermonster: ja

Bijzonderheden onder water: begroeiing op het platform op 6 meter diepte

Ook meedoen?

Wil jij ook meedoen aan Project Baseline en van jouw duikstek gegevens als temperatuur, foto’s en zichtmetingen insturen? Dat kan! Via projectbaseline.org geef je jouw duikstek op als meetpunt en stuur je simpel je metingen en foto’s in.

Stappenplan

Een stappenplan voor metingen boven en onder water:

1 – Doe eerst je metingen boven water: de lucht- en wateroppervlaktetemperatuur. Eventueel doe je ook je dieptemeting met een schijf die je laat zakken tot je deze net nog ziet. Schrijf je metingen op.

2 – Maak met je duikbuddy een goed duikplan. Je gaat metingen doen waarbij je eventueel een stukje uit elkaar komt te zwemmen en alleen verbonden bent via, bijvoorbeeld, het meetlint. Maak duidelijke afspraken hierover: wie meet, wie blijft bij het meetpunt?

3 – Meet bij het meetpunt de temperatuur en schrijf deze op je schrijfleitje of maak een foto als je een camera mee hebt.

4 – Meet bij het meetpunt het zicht. Je begint bij het bordje of het aangegeven markeerpunt. Met het meetlint zwem je achteruit tot je het meetpunt niet meer ziet. Op de grens van wel of geen zicht, dat is je resultaat. Markeer dit, maak een foto, of schrijf het op.

4 – Maak eventueel foto’s van het leven dat je ziet op de plek en verder op je duik. Als de beheerder vraagt om specifieke foto’s maak deze dan als dat lukt, ook als het niet mooi of helder is.

5 – Als je een microscoop hebt, kan je een watermonster nemen in een buisje. Deze kan je later nog bestuderen en op zoek naar microscopisch leven op deze plek.

6 – Stuur je metingen in via de beheerder van de duikstek. Deze vind je op de site van Project Baseline: https://projectbaseline.org/teams

TIP: Heb je geen meetlint of vind je dit onderdeel lastig uit te voeren? Gebruik een reel of lijn en leg een knoop ter herinnering en rol de reel of lijn weer op. Boven water meet je de afstand.