Rijkdom onder water

Twee keer per dag verandert de Oosterschelde in een landschap met zandplaten, slikken, schorren en geulen. Maar een veel groter deel blijft, ook bij laag water, onzichtbaar. Boswachter Paul Begijn ging kopje onder en neemt je mee in een wereld van kleurige anjelieren, naaktslakken en sepia’s.

Strakblauwe luchten en jagende, donkere wolkenpartijen wisselen elkaar af. Het licht van de zon breekt dwars door enkele opbollende wolken heen en geeft het kabbelende water van de Oosterschelde een azuurblauwe tint. In de verte klinkt de typische roep ‘koerlieeeee’. Het zijn wulpen die drooggevallen randen van de slikplaten afspeuren op zoek naar sappige wadpieren. Niet veel verder ligt een groepje gewone zeehonden uit te rusten, moe gestreden van hun talloze achtervolgingen in de jacht op platvis. Het is afgaand water, duidelijk te zien aan de stromingspatronen die van oost naar west lopen.

Ter hoogte van Flauwershaven aan de Zuidkust van Schouwen-Duiveland wacht mijn snorkelinstructeur. In alle vroegte kreeg ik al een belletje dat de omstandigheden vandaag uitermate gunstig zijn om het onderwaterleven te ontdekken. De algenbloei, die vooral in het voorjaar het zicht flink kan belemmeren, is op z’n retour en doordat er de afgelopen dagen weinig wind stond, is er ook weinig bodemberoering geweest.

“Saai wordt het hier nooit!”

Ik word in een wetsuit gehesen, ook al is het zeewater al aardig op temperatuur. Het is de enige manier om het langer vol te houden in het water. Nadat ik mijn duikbril heb voorzien van wat verse spuug zodat de bril niet beslaat, dompel ik mezelf onder.

Hartslag knalt omhoog

Eerst wat onwennig, concentreer ik me op mijn ademhaling en de scherpe stenen vlak onder mij die begroeid zijn met Japanse oesters, een exoot die zich in razend tempo heeft verspreid in de Oosterschelde. De plaats van bestemming is een kommetje in het robuuste dijkenstelsel waar zich twee strekdammen bevinden, die ook bij laag water grotendeels onder water liggen. En meteen is mij duidelijk waarom we juist op deze plek zijn. De stenen die in rotsachtige formaties de bodem bedekken, zijn begroeid met tal van wiersoorten, zakpijpen en kleurige zeeanjelieren. Geen plekje is onbenut gelaten. Tussen de wieren schieten krabbetjes weg en liggen zeesterren en brokkelsterren stevig tegen de bodem gedrukt. Naaktslakken, de ene nog kleurrijker dan de andere, en anemonen veranderen de rotspartijen in een bijna tropisch aandoend rif. Het bruist hier van het leven!

“Het bruist hier van het leven!”

Het zicht is vandaag zo’n 2 meter, op sommige plekken bijna 3. Helemaal niet verkeerd voor de Oosterschelde! Natuurlijk niet te vergelijken met de Caraïbische Zee, maar ik merk dat het wat beperkte zicht ook een spanning meebrengt. De spanning van wat er na twee meter weer zal opdoemen. Soms duikt er plotseling een oorkwal op en knalt mijn hartslag ineens omhoog. En het andere moment schiet er een platvis weg op de bodem die zand doet opwaaien. Nee, saai wordt het hier nooit.

Dompel jezelf onder

Een van de beste manieren om het rijke onderwaterleven te ontdekken, is natuurlijk een duik met perslucht. Afgelopen jaren zijn er door de Nederlandse Onderwatersport Bond allerlei faciliteiten aangelegd om op een veilige en comfortabele manier te duiken. Een andere manier om de onderwaternatuur met eigen ogen te zien, zijn de getijdenpoelen. Na ieder getij is het weer een verrassing wat er in de poelen is achtergebleven. Kijk voor de locaties van de getijdenbakken en andere activiteiten op ontdekdeoosterschelde.nl

Ruimte voor natuur: onderwaterreservaat

De onderwaternatuur in de Oosterschelde staat flink onder druk door het intensieve gebruik. Vrijwel de hele Oosterschelde wordt benut door economische activiteiten, of het nu gaat om de mossel-, oester,- kokkel- of kreeftenvisserij. Ruimte waar de natuur kan floreren is er nauwelijks. En dat in een natuurgebied dat de stempel Natura 2000-gebied (Europese topnatuur) heeft en sinds 2002 ook de status van nationaal park. Natuurmonumenten, de Nederlandse Onderwatersport Bond, Nationaal Park Oosterschelde en provincie Zeeland onderzoeken daarom of het mogelijk is een onderwaterreservaat te creëren. In dat reservaat kan de natuur ongestoord haar gang gaan en kan de Oosterschelde een kraamkamer zijn voor het leven onder water.

Dit artikel is eerder geplaatst in Puur Natuur (herfst 2021) van Natuurmonumenten.