Een specialisatie is een goede manier om je duikkennis te verdiepen. Meestal vinden de lessen plaats in het clubhuis van de vereniging, met daarna een duik in het koude Nederlandse water. Nog leuker is het om de specialisatie op locatie te volgen. Voor Biologie Wereldwijd is het dan logisch om een mooie tropische bestemming te kiezen. In november 2018 vond een Onderwatersport-lezersreis plaats naar Komodo, in samenwerking met Eigen Wijze Duikreizen. We verbleven in het Golo Hilltop hotel gekozen. Dat ligt op een heuvel in het stadje Labuan Bajo op Flores. Vanuit de bungalows is er een prachtig uitzicht over de haven van Labuan Bajo en de Komodo eilanden in de verte.
Les aan boord
Elf duikers kregen een hele week op inspirerende wijze les van Rob Kool, bioloog en docent bij de NOB. Omdat de vaartijd van Labuan Bajo naar Komodo National Park twee uur bedroeg, werd besloten de lessen aan boord te geven. Op het bovendek lag een stapel zitzakken, een scherm werd provisorisch vastgeknoopt en de daglichtbeamer geïnstalleerd – zo ontstond een zeer relaxed leslokaal. Hier kregen we gedurende de week uitleg over de indeling van verschillende planten en dieren en waarom dit zo is. En welke kenmerken van een plant of dier helpen om ‘m te vertalen naar een bepaalde soort. Dan kijk je naar dingen als: is het organisme in staat te bewegen, is er een darmstelsel, zijn er zintuigen, hoe vindt de voortplanting plaats en is er enige mate van intelligentie? Tijdens een quiz bleek het nog niet zo makkelijk te zijn om verschillende foto’s van planten en dieren in de juiste groep in te delen.
Milieu
De specialisatie kijkt verder dan de indeling van soorten. We kregen les over ecosystemen, golfstromen, getijden en klimaten. Ook de verschillende duikgebieden wereldwijd kwamen voorbij. Waar vind je wat en waarom juist daar? Veel aandacht was er ook voor milieu. Vooral het plastic afval is wereldwijd een groot probleem. In de vorm van microplastic komt het spul op allerlei manieren in de ecosystemen terecht, met zeer schadelijke gevolgen voor mens en dier. Als groep stonden we stil bij wat we hier als duikers aan kunnen doen. Liggend op de zitzakken werd alle theorie geabsorbeerd. Maar helemaal ontspannen was het niet. De lessen waren heel interactief en een aantal keer kregen we een heuse huiswerkopdracht mee.
Manta’s en haaien
De duiken werden verzorgd door Divine Diving, een duikschool onder Nederlandse leiding. De eerste dag bracht ons direct een “big-five” gevoel. Bij de checkdive wemelde het al van de schildpadden, tijdens de tweede duik waren er al manta’s en de derde duik zwommen er een whitetip en een blacktip rrifhaai voorbij. Iedereen kwam met een brede glimlach uit het water. De tweede duik vond plaats bij Mantapoint. De de instructie was: manta in zicht, trimvest leegblazen, vastgrijpen aan een steen en op de bodem liggen. Bij uitzondering was dit toegestaan omdat de bodem hier bestaat uit zand en dood koraal. Het viel niet mee om de hele groep duikers op dezelfde plek stil te laten liggen. Maar de beloning was enorm: manta’s die om ons heen cirkelden, glijvluchten maakten en zich aan alle kanten lieten bekijken. En de rest van de week is het duiken zo gebleven. Regelmatig zagen we groot leven als manta’s, haaien en roggen. Maar ook prachtige riffen met harde en zachte koralen, scholen vis en allerlei macroleven dat door een loep werd bewonderd.
Bekijk hier de video van de reis naar Komodo
Stroming
De duik bij The Cauldron was memorabel. We werden gedropt in een geul tussen twee eilanden in. De stroming was enorm en daarom kregen we het advies om maar geen camera mee te nemen: het was toch onmogelijk om ergens stil te hangen. Het was een duik in het kader van “go-with-the flow”. Maar de manta’s waren thuis en op het zand lagen verschillende haaien. Voor mij als macro-fotograaf – normaal scharrel ik op de vierkant meter – een aparte ervaring maar wel heel bijzonder.
Manta onderzoek
Tijdens de specialisatie kregen we bij Divine Diving een lezing van Catherine, student mariene biologie, die zich bij de Marine Megafauna Foundation bezighoudt met manta-onderzoek en -bescherming. Manta’s worden tijdens het onderzoek gefotografeerd om hun specifieke vlekkenpatroon vast te leggen. Bij elke manta is dit vlekkenpatroon op de buik uniek. Aan de hand van de foto’s kunnen onderzoekers het gedrag en de migratie van de dieren bestuderen. Op dit moment zijn er 1200 verschillende manta’s bij Komodo geïdentificeerd en een aantal heeft ook een naam gekregen. Manta’s zijn enorm groot met een spanwijdte van vijf tot achtmeter. Ze zijn levendbarend, alhoewel dit in het wild nog nooit is geobserveerd. Pas na tien jaar is een manta vruchtbaar en slechts eenmaal in de drie tot vijf jaar komt er een jong ter wereld. Dit maakt de dieren kwetsbaar in hun voortbestaan. De manta’s worden onder meer bedreigd door (illegaal) vissen, oude vislijnen, schepen en microplastic. In Indonesië zijn de manta’s beschermd, maar dit is niet overal in de wereld het geval.
Varanen
Op de laatste duikdag maakten we twee duiken in de ochtend. Want je kunt niet naar Komodo zonder de varanen te zien. In het Komodo National Park kun je een duikdag combineren met een bezoek aan Rinca. Op dit eiland leven de Komodo varanen: grote, gevaarlijke, prehistorisch uitziende dieren. Onder leiding van een gids mochten we een wandelingetje maken op het eiland. Opvallend was dat de meeste varanen “opgestapeld” lagen bij een paar huisjes van de rangerpost vlakbij de ingang van het park. De dieren zouden niet gevoerd worden, maar het gaf mij toch een niet pluis gevoel. Het is wel makkelijk voor de toeristen dat ze niet te ver onder de brandende zon hoeven te wandelen om de varanen te zien…
Vulkanen
Het beste combineer je een duikreis naar Komodo met een rondreis op Flores. Flores is een bergachtig eiland met veel vulkanen, waarvan een aantal nog actief is. Het rijden is in eerste instantie even wennen. Op het hele eiland is geen rechte weg te vinden. De route slingert zich door de bergen en tropische bossen. Erg leuk om allerlei gewassen te zien groeien die wij thuis gebruiken: kapok, cashewnoten, rijst, koffie, kaneel, eucalyptus, mango’s en passievruchten. Een hoogtepunt was de beklimming van de Kelimutu vulkaan (1600 meter). Bovenin liggen drie kratermeren met elk een andere kleur, afhankelijk van het zuurstofpercentage in het water en chemische processen in het water. De rondreis voerde ons verder langs bluestone beach met zijn blauwe keien en een soort kalkrotsen, een traditioneel dorp en een lokale markt. We maakten mooie tochten naar vulkaankraters en langs stervormig aangelegde rijstvelden – typisch voor Flores.
Alles bij elkaar was het een goed georganiseerde, leerzame reis met mooie en gevarieerde duiken. Voor mij een perfecte manier om mijn duik kennis te verdiepen! En door er een rondreis aan vast te plakken maakten we op een leuke manier kennis met Indonesië en haar bewoners.
Meer weten?
Meer lezen over Komodo? Lees het reisverhaal.
Duikspotter/Onderwatersport organiseert vaker leuke dingen voor lezers. Bekijk hier bijvoorbeeld de Workshop Visportret in Todi.
Deze lezersreis werd georganiseerd in samenwerking met Eigen Wijze Duikreizen.
