Trimix expeditie naar de Attersee

Het is kwart voor tien in de ochtend en ik zit met de laptop op schoot in de bus naast Hans. Na een geslaagde trimix expeditie zijn we zojuist van Weyregg in Oostenrijk naar huis vertrokken. Een jaar eerder hadden we de laatste van in totaal drie trimix opleidingen op open circuit afgesloten in San Remo (Italië). In 2013 was ik begonnen met Advanced Recreational Trimix in de Oosterschelde (42m) om het jaar daarna het Normoxic brevet te behalen in Hemmoor (60m). In 2015 werd het Full Trimix brevet gehaald op de wrakken van de Middellandse Zee (85 m). De diepe wrakken bleven trekken en ik wilde een langere bodemtijd, dus overgestapt op een SF2 rebreather. Na de basisopleiding op dit toestel werd het tijd om het met trimix te leren gebruiken. In Nederland is het niet mogelijk om grote dieptes te halen. Kostenplaatje en diepte doen ons kiezen voor de Attersee in Oostenrijk. Hans Paapen van TNT-diving gemaild en die vindt het een goed idee. Ik krijg al snel het bericht dat mijn “comfort zone” zou worden opgerekt. Doel van mijn Full Trimix rebreatheropleiding is het halen van een diepte met drie cijfers.

Oefenen

We gaan op expeditie met meerdere bekenden. Joost Verkerke met wie ik in 2013 de eerste trimix opleiding had gedaan en Martijn Klaasing (Technical Diving Holland) waren inmiddels ook geroepen door de diepte. Zij benutten de expeditie voor hun examenduiken voor het Normoxic brevet. Ook Miranda Schagen is van de partij. Voor de expeditie maken we een tiental oefenduiken om de verschillende scenario’s te verfijnen. Tijdens de theorielessen gaan we diep op de stof in. Dit alles ter voorbereiding op de laatste duiken naar de diepte in Oostenrijk.

In de middag staat de eerste duik van de expeditie op het programma. Om er rustig in te komen maken we deze duik bij duikstek Dixie. De maximale diepte wordt 50 meter. Het water is azuurblauw en we wanen ons in de tropen. Een gedachte die snel verdwijnt als we onder de 18 meter komen. Onder de spronglaag is het nog 4 graden. Op diepte oefenen we het bril klaren, stage wissel en “valve drill” (dan draai je de kraan dicht van een fles die zogenaamd lekt – red.). We dalen af en stijgen op in een diepe geul waar we als astronauten boven het maanoppervlak zweven. Na de duik vullen we bij duikschool Nautilus de sets van de open circuit duikers. De duikschool is een aanrader voor elke duiker. De mengsels kloppen tot op de procent en zijn aantrekkelijk geprijsd. Een dubbel 12 met TX17/30 (dat is trimix met 17 procent zuurstof, 30 procent helium en de rest stikstof) kost 30 euro bij optoppen vanaf 90 bar begindruk.

Bail-out

Op de tweede duikdag verleggen Joost en Martijn hun grenzen met een duik op open circuit naar 60 meter. Samen met Hans oefen ik intussen op de rebreather een “bail-out” scenario vanaf 60 meter. Als rebreatherduiker heb je altijd flessen met ademgas bij je, voor het geval de rebreather een storing heeft of ermee ophoudt. Aan de hand van de diepte bereken je de hoeveelheid flessen en het beste gasmengsels. In dit geval een 80 cft (11 liter) fles gevuld met TX20/28. Eenmaal op 60 meter gaan Joost en Martijn wat verder bij ons vandaan hangen om hun boeitjes te schieten. Ik geef Hans de afgesproken signalen dat er iets niet goed is met mijn SF2 en dat ik (als oefening dus) van het systeem af moet. Vervolgens overschakelen naar mijn bail-out, oppervlakteboei schieten en opstijgen. Vanaf 60 meter stijgen we met de anderen weer op als team, om op 12 meter de gasswitch te maken van normoxic naar decogas (EAN70). Door een hoger zuurstofpercentage te ademen verkorten we namelijk de decompressietijden. Die middag maken we nog een recreatieve duik om te genieten van de flora en fauna van de stek. Er liggen in de Attersee veel bomen onder water waartussen zich vissen schuil houden. We zien onder andere grote snoeken en kwabalen. De stek Twin Towers ontleent zijn naam aan twee kolossale bomen die vanaf 20 meter tot bijna aan de oppervlakte reiken.

Naar 111,1 meter

Der Schwartze Brücke staat op het menu voor vrijdag. Hans en ik willen via de steile wand afzakken naar een diepte van 111,1 meter. Hans had daarvoor bij hem thuis mijn fles al gevuld met TX8/66. Bij de duikstek aangekomen zijn alle parkeerplaatsen bezet en moeten we uitwijken naar een diepe stek aan de zuidkant van het meer. Weissenbach Einlauf gaat ook redelijk snel diep en we kunnen gemakkelijk te water. Technisch duiken is niet zomaar even met een setje naar de waterkant lopen. Alle stageflessen moeten ook gebracht worden – net als grote reels, camera’s en andere uitrustingsstukken. Na de pre-dive check helpen Joost, Martijn en Miranda ons met de voorbereidingen voor de duik. Joost en Martijn kunnen later het water in omdat zij een kortere duik maken. Stages goed hangen, ademautomaten checken, alles een plaatsje geven en onder water gaan. De zon zien we over twee uur weer.

Het zicht is zeer goed, de Attersee lijkt wel gevuld met kraanwater. Na de bellencheck zetten we de frog kick in naar de diepte. We hebben afgesproken dat de tijd leidend zou zijn. Op 15 minuten keren we terug om niet uit de decoplanning te lopen. In die planning hebben we alleen al op 6 meter een decoverplichting van 45 minuten en die willen we niet langer maken. Onderweg komen we veel vis tegen en zien we allemaal omgevallen bomen. Oppassen dus om niet vast te komen zitten. Vanaf 40 meter verdwijnt langzaam het daglicht en zijn we aangewezen op onze lampen. De duisternis, de kou en de sinistere omgeving van algen en schimmels die over de bomen hangen, geven de indruk dat we op een begraafplaats ronddwalen. Op 50 meter vraagt Hans zoals afgesproken of alles goed gaat. Na mijn bevestiging gaan de duimen omlaag om de afdaling voort te zetten. Op 75 meter herhaalt zich dit ritueel. Alle systemen werken goed en er zijn geen problemen; verder afdalen dus maar.

Harde knal

Inmiddels zijn we 11 minuten in de duik en zitten we door de langzaam aflopende bodem nog maar op 85 meter. Het keerpunt van 15 minuten nadert en gelukkig kunnen we weer wat meters zakken. Op 100,1 meter schudt Hans mij de hand om me te feliciteren met deze mijlpaal. Doordat de bodem inmiddels nagenoeg vlak is en we al 14 minuten duiktijd hebben, besluiten we terug te keren en niet op zoek te gaan naar de 111,1 meter. Nog even een bevestiging dat we omhoog gaan en we draaien om richting de oppervlakte. Genietend van mijn tot dan toe geslaagde examenduik komen we op 85 meter diepte aan. Plots hoor ik een harde knal en voel een klap op mijn linker ribben. Tegelijkertijd hoor ik aan mijn linkerzijde gas hard wegstromen. Wat is er geklapt? Is mijn back-up lamp geïmplodeerd en mijn droogpak lek geslagen? Ik krijg het niet koud dus dat is het niet. Is de slang van de fles verdungas kapot gesprongen? Op de meters kijken. Geen drukverlies. Zou dan de eerste trap van het flesje waarmee ik mijn droogpak vul kapot gesprongen zijn? Hmmm, die zit veel lager dus dat kan het ook niet zijn. Hans heeft de klap ook gehoord en zwemt na controle van zijn eigen configuratie meteen naar mij toe. Ik moet zeggen dat ik op dat moment heel blij ben dat Hans kijkt wat er kapot is. Rustig blijven… Adem in… Adem uit… Je zit in het pikkedonker op 85 meter diepte met een decoverplichting van 1,5 uur. Als ik nu in paniek raak hebben we allebei een groot probleem. Na enkele seconden ziet Hans wat de knal heeft veroorzaakt en draait mijn pakflesje dicht. De bediening van de inflatorslang is eraf gesprongen. Hans zwemt weg om aan de opstijging te beginnen en ik volg hem. Nee… ik wil hem volgen. Ik zit op 85 meter ergens aan vast en kan niet zien waaraan.

‘Ook dat nog,’ denk ik. Door het exploderen van de inflatorknop ben ik in een bos takken terechtgekomen. Nog meer kracht zetten maar ik kom niet los. Snel Hans geseind dat er weer iets aan de hand is. Op dat moment zie ik dat de reel aan mijn stage rond een dikke tak zit gewikkeld. Voordat Hans mij heeft bereikt heb ik mezelf bevrijd. Op naar de oppervlakte. Op 33 meter beginnen we aan onze decostops en kunnen we lekker genieten van de onderwaternatuur. Na 1,5 uur decoverplichtingen komt Miranda ons tegemoet met een lint met vlaggetjes met het getal 100. Joost en Martijn hebben hun duik naar 66,1 meter ook op de juiste wijze afgerond en zijn geslaagd voor hun normoxic brevet.

400 kaarsjes

Joost en Martijn hadden al eerder aangegeven door te willen gaan met een Full Trimix opleiding. Zaterdag gaan we daarom een duik naar 80 meter diepte maken met bodemgas, travelgas (om op diepte te komen) en decogas (voor de stops). De regen van de nacht ervoor heeft het water in de riviertjes in chocomel veranderd. We wijken uit naar de bekende stek Twin Towers. Hans, Joost en Martijn maken hun eerste Full Trimix duik en komen na 55 minuten boven. Ze hebben een mooie duik gemaakt en alle gas switches zijn goed verlopen. Miranda maakt die zaterdag haar 400^e duik. We verrassen haar met een rebreatherduik en ik mag haar buddy zijn. Na een positieve ervaring op de rebreather van Hans komt Miranda met vuurwerk boven. Flares staan te branden en een taart voorzien van “400” kaarsjes wordt aangesneden. De expeditie is een groot succes. Momenteel zijn we alweer druk bezig met de voorbereiding voor dit jaar. Binnenkort vertrekken we naar de diepe wrakken aan de Côte d’Azure.