Er gebeurt iets moois aan de waterkant: steeds vaker zien we duikers een klein plastic doosje aan het trimjack klikken en terugkomen met een geheugenkaart vol blijvende herinneringen. Sta je op het punt te beginnen met onderwaterfotografie? Of twijfel je over een nieuwe, betere onderwatercamera met meer mogelijkheden? In dit artikel helpen Edwin van der Sande en Rob Aarsen je bij het maken van de belangrijkste keuzes!
Compact camera’s
Compact camera’s zijn eenvoudig in het gebruik, licht en klein. Ze zijn gemakkelijk mee te nemen onder water. Als je op reis gaat, past een complete set vaak nog in de handbagage. Deze camera’s hebben een volautomatisch programma of een hele serie voorgeprogrammeerde situaties waarop de instellingen zich aanpassen. Ook het scherpstellen gaat automatisch en door de grote scherptediepte komen onscherpe foto’s bijna niet voor. Nadelen: veel compact camera’s hebben een vertragingsfactor bij het afdrukken. Ook is het zoombereik van de lens beperkt. Let bij aanschaf van een compact vooral op de beschikbaarheid van onderwaterhuizen, de mogelijkheid om een externe flitser aan te sluiten en kies voor de camera met de kortst mogelijke instelafstand van de lens. Wil je meer uit je foto’s halen, neem dan een geavanceerde compact die je ook handmatig kunt instellen.
Voorbeelden van compact camera's:
De Nikon L30 is een kleine volautomaat met een 20,1 megapixel sensor. De lens is een Nikkor 5x optische zoom met een zoombereik van 4,6 tot 23 millimeter (vergelijkbaar met 26-103mm bij kleinbeeldformaat). In macrostand heeft de autofocus een bereik van tien centimeter tot oneindig. Er zijn 21 belichtingsprogramma’s, geen onderwaterstand. ISO waarde is instelbaar van 80 tot 1600. Output: JPEG voor foto’s en AVI voor HD video. Het Ikelite huis is van policarbonaat en waterdicht tot 60 meter. Metalen knoppen geven toegang tot alle camerafuncties. Camera en huis wegen in totaal 680 gram. Het huis kan worden gebruikt met een externe flitser, filters of voorzetlenzen. Richtprijs camera en huis: € 329,- Zoeker/beeldscherm: 7,5 cm lcd met een resolutie van 230.000 beeldpunten.
De Olympus TG-3 is een waterdichte, schok- en koubestendige outdoor camera met een 16 megapixel sensor. De lens is een 4x optische groothoekzoom met een bereik van 25 tot 100 mm (equivalent kleinbeeld), kort genoeg voor landschapjes. De camera is goed ingesteld op macrowerk met 4 macrostanden en een kortste scherpstelafstand van 1 centimeter. Er zijn 26 belichtingsprogramma’s waarvan 4 onderwater: snapshot, groothoek (2 standen) en macro. Geen handmatige instelling. De ISO waarde is instelbaar van 100 tot 6400. Output: JPEG voor foto’s en motion JPEG voor video. Hoewel de camera waterdicht is tot 15 meter wordt hij voor onderwaterfotografie in een behuizing gebruikt. Het Olympus PT-056 huis (van policarbonaat) is waterdicht tot 45 meter. Alle functies zijn te bedienen door middel van plastic knoppen. Het huis heeft een aansluiting voor een optische flitskabel en schroefdraad voor filters of voorzetlenzen. Camera en huis wegen 677 gram. Richtprijs camera en huis: € 700,-- Zoeker/beeldscherm: 7,5 cm lcd met een resolutie van 460.000 beeldpunten.
De Canon PowerShot G16 is een geavanceerde compact camera met een 12,1 megapixel sensor. Door de lichtsterke lens (f1.8-2.8) en de beeldbewerkingsoftware maakt deze camera ook bij weinig licht nog scherpe foto’s. De lens heeft een 5x optische zoom met een bereik van 28mm tot 140mm (equivalent kleinbeeld). Voor onder water is dat aan de lange kant. Kortste scherpstelafstand is 1 centimeter in macro stand. Er zijn 32 belichtingsprogramma’s waaronder een onderwater stand. Handmatige instelling van diafragma en sluitertijd is ook mogelijk. De ISO waarde is instelbaar van 80 tot 12.800. Maakt foto’s in JPEG en RAW en HD video in MP4. Het Fantasea huis is waterdicht tot 60 meter. De behuizing is gemaakt van polycarbonaat – aan de voorzijde zwart tegen ongewenste reflecties. Voorzien van een ergonomische grip en een lekdetector. Dit huis wordt vaak gebruikt met een Bigeye Lens F groothoek objectief, dat over de poort van het huis wordt geplaatst. Camera en huis wegen 1,4 kilo. Richtprijs set: € 850,-- Zoeker/beeldscherm: 7,5 cm lcd met een resolutie van 922.000 beeldpunten.
Systeem camera’s
Systeem camera’s zijn compacte camera’s met verwisselbare lenzen. Qua mogelijkheden vergelijkbaar met een spiegelreflexcamera, maar de afmeting lijkt eerder op die van een compact camera. In de regel zijn alle functies handmatig te bedienen. Het compactere formaat en lichtere gewicht zijn een groot voordeel, zeker voor de reizende onderwaterfotograaf. Net zoals bij de spiegelreflexcamera’s heb je de mogelijkheid om voor elk soort duik de ideale lens te kiezen. Een nadeel van de systeemcamera’s is dat de keuze aan verwisselbare lenzen nog niet zo heel uitgebreid is. Let bij aanschaf van een systeemcamera niet alleen op of er een onderwaterhuis voor je camera beschikbaar is, controleer ook of de er lenzen leverbaar zijn die geschikt zijn voor het gebruik onderwater. Hoewel alle functies te bedienen zijn, wil dat niet direct zeggen dat de ergonomie van het onderwaterhuis je door het compacte formaat van de camera zal aanspreken.
Voorbeelden van systeem camera's:
De E-PL6 is een camera uit de vierde generatie PEN’s. Deze PEN is uitgerust met een Micro Four-thirds CMOS sensor met 15,9 megapixels. ISO waarde instelbaar tot 25.600. De camera wordt veel gebruikt met de M.ZUIKO DIGITAL 14-42 zoomlens die de camera heel flexibel maakt voor zowel close-ups als overzichtsfoto’s. Voor macrofotografie wordt wel gebruik gemaakt van een extra macro voorzetlens die op het frontglas van het onderwaterhuis wordt geschroefd. De snelle populariteit van de PEN is voor een belangrijk deel ook te danken aan het onderwaterhuis dat Olympus levert. Een lichtgewicht polycarbonaat huis dat tot een diepte van 45 meter gebruikt kan worden. De standaardpoort van deze behuizing kan worden vervangen voor speciale macro- of groothoek poorten. Camera en huis wegen samen 1,5 kilo. Richtprijs voor een complete set is € 1.300,- (camera, zoomlens en huis). Zoeker/beeldscherm: 7,5 cm lcd met een resolutie van 460.000 beeldpunten.
De OM-D E-M10 is een Micro Four-thirds systeemcamera die is uitgerust met een (elektronische) zoeker. Hij heeft de 15,9 megapixel sensor van de E-M5 en de Truepic VII processor van het topmodel de E-M1. Fotografen die de hoge eisen stellen, kiezen in combinatie met deze camera voor verschillende lenzen zoals de Olympus M.ZUIKO DIGITAL ED 60 mm Macro, Olympus M.ZUIKO DIGITAL ED 9-18 mm Zoom en de Panasonic Lumix G 8mm Fisheye. Het Nauticam huis is net als de camera compact, camera en huis wegen zonder lenzen en poorten slechts 1,4 kilo. Het huis is gemaakt van aluminium en waterdicht tot 100 meter. Standaard voorzien van het gepatenteerde Port-Locking systeem voor snel en veilig wisselen van poorten. Een optioneel accessoire is een vacuum check systeem dat lekkages signaleert. Richtprijs voor de camerabody en behuizing is € 1.900,- (zonder poorten, armen of flitsers). Zoeker/beeldscherm: 7,5 cm lcd met een resolutie van 1.037.000 beeldpunten.
De set bestaande uit de Panasonic GH4 en het Nauticam NA-GH4 huis is er één voor de fotograaf/filmer die een systeemcamera wil gebruiken, maar geen enkele concessie wil doen aan de kwaliteit. Een van de meest opvallende eigenschappen van deze Panasonic camera is 4K/ULTRA HD video-opname mogelijkheid met 100 Mbps en 200 Mbps in full HD en het filmen in slow-motion met een regelbare frame rate tot 96 fps. Videofuncties die beter zijn dan bijna alle videocamera's die momenteel beschikbaar zijn. De opties om de beelden naar wens vast te leggen zijn uitgebreid. Deze Micro Four-thirds systeemcamera heeft een 16,5 megapixel sensor en snelle beeldprocessor. Veel gebruikte lenzen zijn de Panasonic Lumix 12-35 mm, de Panasonic Leica 45mm Macro en de Panasonic Lumix G 8mm Fisheye. De Nauticam behuizing is een bekende. Aluminium, drukvast tot 100 meter en ergonomisch prima in orde. Voor de filmer is het huis uit te breiden met een externe LCD monitor. Totaal gewicht: 2,5 kilo. Richtprijs € 4.800,-. Zoeker/beeldscherm: 7,5 cm oled met een resolutie van 1.036.000 beeldpunten.
Spiegelreflexcamera’s
Bij een spiegelreflexcamera komt het beeld dat je ziet door de lens via een spiegel in een optische zoeker. Daarom zijn deze camera’s groter dan de systeemcamera’s, die geen spiegel hebben. Het zoekerbeeld is klein maar scherp en contrastrijk. Spiegelreflexcamera’s kennen geen vertragingsfactor tussen het moment van afdrukken en opnemen. De autofocus werkt snel en nauwkeurig. Nadelen: een spiegelreflex in een onderwaterhuis is groot en zwaar. Als je op reis gaat heb je een aparte koffer nodig voor het huis, poorten en flitsers. En met een spiegelreflex ben je minder flexibel. Het soort opnamen dat je tijdens een duik maakt, ligt vast. Let bij aanschaf van een spiegelreflex vooral op het type sensor (APS-C of Full Frame), het vermogen van de sensor om verschil tussen licht en donker te overbruggen, de grootte van de zoeker, en materiaal en bedieningsgemak van het huis.
Voorbeelden van spiegelreflexcamera's:
De Canon EOS 100D is een kleine, compacte spiegelreflex met een 18,5 megapixel APS-C sensor. Onder water worden Canon camera’s veel gebruikt met de Tokina 10-17mm fisheye en Canon 10-22mm groothoek lenzen, en de Canon EF-S 60mm of de Canon EF 50mm voor macro. De camera is handmatig in te stellen en heeft daarnaast elf belichtingsprogramma’s. De ISO waarde is instelbaar van 100 tot 12.800 voor ruisvrije foto’s onder slechte lichtomstandigheden. Eén SD kaartsleuf. Output: RAW en JPEG voor foto’s en MOV voor HD video. De behuizing is een eenvoudig policarbonaat doosje met metalen knoppen en doorvoeringen. De aansturing van de flitser is elektronisch. Het huis wordt geleverd inclusief grondplaat, handvat, domepoort en een focusring voor de 18-55mm kitlens waarmee de camera wordt geleverd. Gewicht camera plus huis: 1,8 kilo. Richtprijs € 1.400,--. Beeldscherm: 7,7 cm lcd met een resolutie van 1.040.000 beeldpunten.
De Nikon D7100 is een spiegelreflex camera met een 24,1 megapixel APS-C formaat sensor. Veel gebruikte lenzen in combinatie met deze camera zijn de Tokina 10-17 fisheye, de Nikon 60mm macro en de Tamron 90mm macro. Er zijn naast de handmatige instelling 31 belichtingsstanden. ISO waarde instelbaar van 100 tot 6400 (nog steeds ruisvrij), en hoger (25.600). Twee SD kaartsleuven. Output: RAW en JPEG voor foto’s en MOV voor HD video. Het Hugyfot huis is van aluminium en waterdicht tot 100 meter (optioneel 150 meter). De belangrijkste bedieningsfuncties vallen onder de duim waardoor je de D7100 kunt instellen zonder je oog van de zoeker te halen. Keuze uit poorten, externe zoekers, videomonitor, elektronische of optische flitsaansluitingen en vacucheck systeem. Camera en huis wegen 3,5 kilo. Richtprijs € 3.300,- (zonder poorten, armen of flitsers). Beeldscherm: 8 cm lcd met een resolutie van 1.229.000 beeldpunten.
De Nikon D800 is een spiegelreflexcamera met een 36,3 Megapixel Full Frame sensor. Omdat je ieder foutje ziet is extra aandacht besteed aan het autofocus systeem en het tegengaan van bewegingsonscherpte. Veel gebruikte lenzen bij deze camera zijn de Nikon 16-35mm zoom, de Sigma 15mm fisheye en de Nikon 105mm macro. Maakt puntscherpe, ruisvrije beelden, ook bij slechte lichtomstandigheden. ISO waarde instelbaar van 64 tot 12.800. Output: RAW, TIFF en JPEG voor foto’s en MOV voor HD video. Het Nauticam huis is van aluminium en drukvast tot 100 meter. Het is een groot ding en Nauticam heeft de belangrijkste bedieningsknoppen naar de buitenkant van het huis verlegd zodat je er toch bij kunt zonder de handen van de handgrepen te moeten halen. Camera en huis wegen 4 kilo. Richtprijs € 6.900,- . Beeldscherm: 8 cm lcd met een resolutie van 1.229.000 beeldpunten.
Essentiële accessoires
Kleurfilters Een filter is een hulpmiddel waarmee je kleur terugbrengt in je foto’s. Je gebruikt filters alleen als je bij bestaand licht (omgevingslicht) fotografeert. Dus zonder flitsers of lampen. In blauw water is rood licht op 5 meter diepte al verdwenen. Het filter voegt die kleur weer toe. In blauw water gebruik je roodfilters, in groen water magenta. De eenvoudige camera’s stel je in op automatisch witbalans, dat geeft al een goed resultaat. Maar nog beter is het om handmatig de witbalans in te stellen. Dat geeft een nog natuurlijker resultaat.
Flitser Als er onvoldoende omgevingslicht is of je wilt meer kleur en contrast in je foto, dan gebruik je een flitser. De interne flits van de camera is niet erg geschikt. Deze zit zo dicht naast de lens dat hij vooral het zweefvuil belicht. Je krijgt dan sneeuw in je foto. Hij is bovendien niet zo krachtig. Met een externe flitser heb je meer power (uitgedrukt in een richtgetal: hoe hoger, hoe krachtiger de flitser). En je kunt de flits verder van de lens zetten. Betere flitsers hebben een TTL instelling. Met de camera op automaat en de flits op TTL wordt na een superkort salvo voorflitsen precies berekend hoe sterk de lichtoutput voor de foto moet zijn. Werkt gewoon via een glasvezelkabeltje.
Lamp De ontwikkeling van LED- en batterijtechniek heeft geleid tot een nieuwe generatie compacte lampjes met een hoge lichtopbrengst en lange brandtijd. Door het witte licht dat ze afgeven zijn ze steeds beter geschikt om bij fotografie als lichtbron te gebruiken. Zeker nu je met moderne camera’s de lichtgevoeligheid (ISO) straffeloos kunt verhogen tot waarden van 6400. Met een lamp breng je kleur terug in de foto waar die door de waterkolom is weg gefilterd. Je hebt minder last van zweefvuil dan bij gebruik van een flitser. Een goede lamp is bovendien onmisbaar om de camera in te stellen bij macrofotografie.
Voorzetlenzen groothoek Met een groothoek voorzetlens maak je de beeldhoek van de cameralens groter. Door hier nog een domeport aan toe te voegen wordt de beeldhoek nóg verder vergroot.
Voorzetlenzen macro Grotere naaktslakken kun je gemakkelijk beeldvullend fotograferen met een macrolens. Maar het zal je gebeuren dat je net dat kleine prachtige slakje tegenkomt, dat je amper op de foto ziet staan wanneer je hebt afgedrukt. Dan heb je met een voorzetlens een groot voordeel. Deze lens draai je gewoon voor je macropoort. Hoe langer de brandpuntafstand van de lens, hoe meer vergroting!