Soepschildpad – Chelonia mydas
De soepschildpad (ook wel de Green turtle) is een grote schildpad (maximaal 160 kilo) en heeft het grootste verspreidings- gebied. Deze komt voor in alle tropische en gematigde wateren. Deze soort kan in het wild wel negentig jaar oud worden. De schildpad zet eieren af in tachtig landen en komt voor in de kustwateren van honderdveertig landen, meestal in water van 20 graden of meer. Normaal zijn ze olijfkleurig, maar bij Hawaï zie je zo ook bijna zwart van kleur. De schildlengte is bijna een meter en heeft een speciaal patroon van schubben op de kop en structuur van de hoornschildeden op het rugschild. De soepschildpad heeft twee kopschilden tussen de ogen, samen met vier andere schubben vormt het een soort ster, wat erg kenmerkend is voor deze soort. De voorpoten zijn krachtige flippers waarmee roeiende bewegingen worden gemaakt. De achterpoten zijn kort en breed en dienen als roer. De gemiddelde kruissnelheid van de soepschildpad is waarschijnlijk zo’n 6 kilometer per uur, maar in nood kan een snelheid worden bereikt van 35 kilometer per uur. De vrouwtjes gebruiken de achterpoten om het hol te graven. Ze hebben geen tanden, maar bij deze soort is de onderkaak tandachtig gezaagd, wat een aanpassing is op het voedsel. De jonge dieren eten voornamelijk dierlijk materiaal, maar de volwassen beesten eten meer zeegras en algen. Van de verschillende soorten zeegras die ze eten, knabbelen ze alleen de bovenste stukken af, dat houdt het zeegras gezond.
In de Rode zee vonden we veel schildpadden in de Abbu Dabab-baai. Ze waren niet schuw, ze hoorden daar thuis. Sommigen hadden remoras op hun lichaam, de zuignapvissen hebben een hechtschijf op hun kop. Zo maken ze handig gebruik van andere zeedieren door mee te liften op hun huid. Ook besparen ze energie en genieten van de bescherming van hun gastheer. Ze voeden zich met de restjes die hun gastheer achterlaat. Die wordt in ruil daarvoor ontdaan van zijn parasieten. De soepschildpad komt voor in ondiepe kustwateren, want de planten die ze eten hebben zonlicht nodig. Ze wonen ook in de lagoons, waar ze vaak een vaste rustplaats hebben. Voor de voortplanting leggen ze enorme afstanden af om naar de nestplaatsen te gaan, net als de andere zeeschildpadsoorten.
De soepschildpad komt voor in alle tropische en gematigde wateren.
De soepschildpad is een van de eerste soorten die langdurig is bestudeerd. Daarbij is gezien dat de mannetjes lang en uitgebreid de vrouwtjes het hof maken. De mannetjes zijn ook kleiner, dat maakt het ze makkelijker om eten te zoeken, territorium te verdedigen en veel aandacht aan de vrouwtjes te geven. De heren hebben ook een voorkeur voor de grotere dames, het voordeel daarvan is dat die meer eieren leggen. De jonge dieren leven de eerste vijf jaar op open zee, waar ze zich ophouden bij drijvende objecten zoals boomstammen, wieren en helaas ook bij drijvend plastic. En zo komen ze in de, zo goed bedoelde, netten terecht van de Ocean Cleanup. De soepschildpad wordt al ernstig bedreigd door consumptie, bijvangst bij de visserij en het rapen van de eieren. De ‘IUCN Red List Status’ is helaas rood, dat betekent dat de soort ‘bedreigd’ is. Tegenwoordig worden in veel landen de legstranden beschermd en kan men er niet meer zomaar bouwen.
Karetschildpad – Eretmochelys imbricata
Deze soort wordt ook wel de ‘echte’ karetschildpad genoemd. De Engelse naam Hawksbill is heel informatief, want ze hebben een kenmerkende grote snavel, een soort papegaaienbek, waaraan ze goed te herkennen zijn. Op het menu staan sponzen, maar ook andere zeedieren en planten worden gegeten. Doordat de dieren soms veel kwallen eten, die een gif bevatten, kan het eten van het vlees ook giftig zijn. Tijdens het verorberen van giftige kwallen, sluiten ze de oogleden om hun ogen tegen het gif te beschermen, de lederen huid kan er wel tegen. Ze eten ook niet alle sponzen, ze zijn best kieskeurig. En ook dan hebben ze een voorkeur voor giftige sponzen. Het is een middelgrote soort: ze worden ongeveer een meter groot en wegen dan zo’n tachtig kilo. Aan het uiteinde van het schild zitten tandachtige uitsteeksels, wat op een franjerand lijkt. Het schild van de dieren is eeuwenlang gebruikt als versiering. Niet alleen als brilmontuur en andere kleine dingen, zoals kammen, snuifdoosjes, gitaarplectrum en breinaalden, maar ook in meubilair, zoals versiering van kasten en tafels. De handel in schilden is pas in 1973 (CITES) aan banden gelegd en daarna zijn vele dingen die eerst van schildpad werden gemaakt vervangen door, jawel: plastic! Deze soort komt rond de evenaar wereldwijd voor en is een bewoner van rotskusten en ondiepe wateren. Zoals bij alle schildpadden zijn de mannetjes van de vrouwtjes te onderscheiden door een dikkere en veel langere staart. Ook hebben ze langere en grotere voorpoten en het buikschild is enigszins hol, dit alles voor een succesvolle paring.
Voor de voortplanting leggen ze enorme afstanden af om naar de nestplaatsen te gaan, net als de andere zeeschildpadsoorten. Alle karetschildpadden doen om het jaar mee aan de voortplanting. De meest belangrijkste legstranden zijn in Mexico, Seychellen, Indonesië, Sri Lanka en Australië. De volwassen vrouwtjes komen alleen aan land om eieren te leggen. Ze graven grote holen met hun achterpoten en leggen daar wel honderden eieren in, dit alles in de nacht. Overdag zou het veel te warm worden en zouden ze aan oververhitting bezwijken. Ongeveer twee maanden later komen de kleine schildpadjes uit het ei en moeten ze zich uitgraven. Dan nog moeten ze de weg naar het water weten te vinden. Ik heb dit eens mogen meemaken op St. Eustatius. Ik kreeg een tip van de mensen van STENAPA en Mike Hartering van Scubaqua Dive Center heeft me meegenomen, het was helemaal geweldig!
Van de meer dan honderd eieren is er maar een deel dat overleeft en uitgroeit tot een volwassen schildpad. Er zijn veel gevaren die de jonge schildpadden bedreigen, zoals parasieten, voedseltekorten en natuurlijke vijanden. Dan komen de menselijke activiteiten, zoals visserij, vernietiging van de neststranden en het rapen van eieren. Zo is het bijna een zeldzame soort geworden, die steeds afhankelijker wordt van bescherming. De status is kritiek geworden, dat betekent dat de soort met uitsterving wordt bedreigd.
Onechte Karetschildpad – Caretta caretta
Als er een ‘echte’ karetschildpad is, is er ook een ‘onechte’. De Engelse naam Loggerhead is vanwege de grote kop. Ze kunnen zich daarmee goed verweren door te bijten als een hond, als ze worden gevangen. Het is een van de grootste soort zeeschildpadden en te herkennen aan het roodbruine rugschild en de grote en brede kop met krachtige kaken. Deze soort is niet alleen wijdverspreid, maar legt ook enorme afstanden af van de voedselgebieden naar de stranden, waar de eieren worden gelegd. Het kan daarbij de Atlantische Oceaan oversteken en zelfs de Stille Oceaan, maar ook komt deze voor in de Middellandse Zee. Alleen in de poolzeeën zul je ze echt niet zien. Het is niet zo sterk gebonden aan warm water en ook modderige wateren kan het goed tegen.
De kop is relatief groot in vergelijking met die van andere schildpadden: de kop kan tot dertig centimeter lang worden en is voorzien van grote en zeer krachtige kaken, de kaakspieren zijn goed ontwikkeld. Deze schildpad eet geen zachte prooien zoals van andere zeeschildpadden bekend is, maar voedt zich vrijwel uitsluitend zeer harde prooien zoals kreeftachtigen, schelpdieren en degenkrabben. Ook tweekleppige (schelpen) worden buit gemaakt en gekraakt in de krachtige bek. Met die sterke flippers kunnen ze wel 24 kilometer per uur zwemmen, dus de uitdrukking ‘zo langzaam als een schildpad’ is bij deze soort niet aan de orde.
Voor de legstranden worden vaak dezelfde stranden gebruikt. De onechte karetschildpad heeft een voorkeur voor stranden in subtropische gebieden, waar andere zeeschildpadden vaak tropische delen uitkiezen. Ze zetten de eieren veel verder af van de evenaar in vergelijking met andere zeeschildpadden. De vrouwtjes hebben een schildlengte van minimaal zeventig centimeter als ze voor het eerst paren. Ze zijn dan twaalf tot dertig jaar oud. De schildpadden paren in zee, vaak aan het wateroppervlak maar ook paringen onder water zijn waargenomen. De vrouwtjes paren met meerdere mannetjes en zijn in staat sperma op te slaan in de eileiders. Enige tijd later zoeken de vrouwtjes een legstrand op. Hier wordt met de achterpoten een nest uitgegraven waarin de eieren worden gedeponeerd. Vervolgens wordt het nest met de achterpoten weer dichtgegooid en gaat het vrouwtje terug naar de zee. De vrouwtjes kunnen per seizoen drie tot vijf nesten leggen. Kleinere vrouwtjes produceren gemiddeld kleinere en lichtere eieren dan grotere vrouwtjes.
Incidenteel belandt er een exemplaar op een Nederlands strand, zowel jonge dieren als volwassen. Soms zijn ze al dood, maar er is al twee keer een levende gevangen, die zijn opgelapt in diergaarde Blijdorp. In januari 2015 is een jong exemplaar gevonden op het strand van Wassenaar en die is via Blijdorp naar een dierentuin in Portugal gebracht, om daar weer uitgezet te worden.
Je zou denken dat zo’n wijd verspreide soort makkelijk te vinden is, maar ik heb het slechts tweemaal gezien, bij Kaapverdië en in Belize. De schildpad in Belize zag ik van de achterkant, daar was een oude wond, ik denk van een haaienbeet. Zelfs het schild was beschadigd, de staart was verdwenen en de achterpoot was heel klein, alsof het opnieuw was aangegroeid. Het is ongelofelijk hoe de dieren zo’n grote wond kunnen overleven en het weer laten aangroeien en dat zonder enige medische hulp.
Van veel schildpadden die in de Indische en Grote Oceaan zijn geboren is bekend dat ze de kuststreken van Baja California opzoeken. Hier komen de jongen van de onechte karetschildpad in enorme aantallen tezamen. Om de schildpadden te beschermen tegen vissersnetten kan gebruik worden gemaakt van speciale kleppen in het net waardoor de schildpadden kunnen ontsnappen. Deze kleppen vergen een investering maar voorkomen schade aan de netten door de stervende schildpadden. In de zee gedumpte netten vormen ook een gevaar omdat de schildpadden erin verstrikt kunnen raken. De Loggerhead wordt door verschillende oorzaken bedreigd, o.a. door de garnalen visserij. Vroeger werd er veel op het dier gejaagd, maar het was minder waard dan de andere soorten. De karetschildpad werd om het mooie schild gewaardeerd en de soepschildpad voor in de soep.
‘Zo langzaam als een schildpad’ is niet altijd aan de orde: een Loggerhead zwemt wel 24 kilometer per uur.
————————————–
Ocean Cleanup
Het idee om over zeeschildpadden te gaan schrijven, kwam door een vraag over foto’s van schildpadden van de organisatie Ocean Cleanup. Zij houden zich bezig met het opruimen van plastic in de oceanen, een goed initiatief! Met twee schepen trekken ze een heel groot net over de oppervlakte van de Stille Oceaan. Aan het eind van het net zit een fuik, een soort verzamelnet. Die grote fuik wordt eens in de week geleegd, hoera voor de zee!
Maar… er is een groot nadeel: behalve plastic worden er ook schildpadden gevangen in de fuiken en die komen dan jammerlijk om. Zeeschildpadden zijn reptielen en moeten, ook als ze slapen, regelmatig omhoog om boven water adem te halen. Eenmaal gevangen in de fuik lukt dat niet meer.
Nu is Cleanup bezig met het maken van software (Artificial Intelligence) die de schildpadden moet registreren, zodat ze tijdig gered kunnen worden. Dus ik dacht dat ik maar drie foto’s hoefde te sturen, want ik heb maar foto’s van drie verschillende soorten schildpadden. Maar ze wilden veel meer foto’s, want het programma had veel meer informatie nodig. Denk jij ook dat alle schildpadden er ongeveer gelijk uitzien? Een ovale vorm, vier zwempoten, een kop en een staart?
Specialisatie Onderwaterbiologie – Meer weten over de zeeschildpadden?
Wil jij meer weten over populaire duikgebieden, zoals de Noordwestkust van Europa, de Middellandse Zee, Rode Zee, Caribische Zee, de westkust van Noord-Amerika en Pacifisch Azië? En wil je meer weten over de zeeschildpadden? Dan is dit boek – en/of het volgen van de specialisatie Onderwaterbiologie Wereldwijd – echt iets voor jou! Je verbreedt je kennis over onderwaterbiologie in diverse gebieden van de wereld en je krijgt handvatten hoe je jouw duiken in het buitenland goed kunt voorbereiden. In het boek komen behalve de duikgebieden ook de indeling en het opzoeken van soorten, de biodiversiteit en gedragsleer aan de orde.
Het boek is overigens goed te gebruiken als voorbereiding voor een duikreis naar één van deze gebieden. Ieder duikgebied wordt namelijk beschreven aan de hand van geologie, geografie, ecologie, duikplaatsen en bedreigingen. Per gebied wordt beschreven hoe het gebied eruit ziet en wat er onder water leeft. Ook krijg je een aantal suggesties waar je kunt duiken. Bovendien verwijzen we regelmatig naar websites en literatuur, zodat je nog meer informatie kunt vinden over het duikgebied. Je krijgt zo een goed beeld van de plek waar je binnenkort gaat duiken!
Tot en met 6 juni a.s. kan je het boek ‘Onderwaterbiologie wereldwijd’ met 10% korting kopen in de webshop.