Vier pijlers
Al bijna tien jaar, sinds 2016, beschermt en herstelt REEFolution koraalriffen in samenwerking met de lokale bevolking in Shimoni, Kenia. Dit begon als wetenschappelijk project van de Wageningen Universiteit en is inmiddels uitgegroeid tot het grootste kunstmatige koraalrif grenzend aan het Afrikaanse vasteland. Stichting REEFolution stuurt het werk aan.
- Educatie: voorlichting aan lokale gemeenschappen over de zee en de lokale bevolking betrekken bij het belang van het herstel van het rif.
- Trainen van REEFRangers: Opleiden van lokale mensen tot gecertificeerde duikers. Op dit moment hebben al meer dan 25 REEFRangers in Kenia een betaalde baan bij de projecten van REEFolution. Deze REEFRangers herstellen niet alleen snorkelend of duikend honderden vierkante meters koraalrif per maand, maar zetten zich ook actief in op het land. Zo wordt er volop gewerkt aan een programma voor mariene educatie op basisscholen, de duurzame kweek van zeewier en kansen voor lokaal ecotoerisme.
- Koraalherstel: hertstellen en beplanten van koraalriffen met behulp van verschillende innovatieve methoden waarmee ze de biodiversiteit en een gezond ecosysteem voor toekomstige generaties bevorderen
- Wetenschappelijk onderzoek: onderzoek naar hittebestendigheid van koralen om koralen weerbaar te maken tegen stijgende watertemperatuur.
De droom
De droom die REEFolution heeft is helder: het beschermen en herstellen van koraalriffen op wereldwijde schaal en zo bijdragen aan de bescherming van biodiversiteit, terwijl ook de inkomstenbron van de lokale bevolking beschermd is. Het motto is dan ook ‘People for coral, coral for people’. Daarbij werk de organisatie met vier pijlers: REEFrangers, koraalherstel, onderzoek en educatie. ‘Onze naam betekent daarmee veel méér dan het praktische werk dat we onderwater verrichten’, zegt Eric Stokman, de oprichter van REEFolution. ‘Wij willen ook echt een positieve, sociale verandering voor de mens creëren en kijken daarom ook boven water wat er nodig is om duurzaam herstel van koraalriffen voor elkaar te krijgen. Het is daarbij essentieel dat we de lokale bevolking vanaf het begin actief bij het proces betrekken.’
95% van al het koraal verdwijnt voor 2050 als we niets doen
Esther Nijdam, Manager Funding & Partnerships bij de REEFolution Foundation, vertelt over de noodzaak van het werk voor de koralen: ‘Ook Kenia is het afgelopen jaar geconfronteerd met de ernstige gevolgen van wereldwijde klimaatverandering. Het jaar begon met ongekend hoge temperatuurstijgingen, terwijl het terugkerende klimaatfenomeen El Niño de Keniaanse kust bereikte. Tegelijkertijd verhoogde een ander lokaal klimaatverschijnsel, de ‘Indian Ocean Dipole’, de zeewatertemperaturen nog verder. Door deze samenloop van deze verschijnselen was er dit voorjaar een massale sterfte van koraalriffen, waarbij naar schatting 50 tot 70% van de Keniaanse koraalriffen verloren zijn gegaan. Dit heeft desastreuze gevolgen voor zowel de natuurlijke als de herstelde riffen, en de lokale bevolking die hier sterk afhankelijk van is.’
50% van al het koraal is al verdwenen
Op wereldwijd niveau wordt succesvol onderzoek gedaan naar de kweek van hittebestendig koraal om de koraalriffen in de toekomst te behouden en te versterken. In Afrika is dit helaas maar beperkt. ‘Dit is problematisch, aangezien een groot deel van de bevolking in Afrika sterk afhankelijk is van gezonde koraalriffen voor voedsel en inkomen. Het gebrek aan onderzoek in deze regio, maakt de koraalriffen en de lokale kustgemeenschappen extra kwetsbaar’, legt Nijdam uit.
Ecologisch waardevol
Koraalriffen hebben de hoogste biodiversiteit van alle ecosystemen op aarde. Ze zijn daardoor een van de meest ecologisch waardevolle ecosystemen van onze planeet. Ze vormen een leefomgeving voor bijna een derde van alle vissoorten en bieden onderdak aan ongeveer een kwart van alle andere zeedieren wereldwijd, zo is onderzocht door Souter (2021). En dan zijn er wereldwijd ook nog eens meer dan 500 miljoen mensen afhankelijk van koraalriffen voor hun levensonderhoud. Met name in lage-inkomenslanden in de tropen is de bevolking sterk afhankelijk van koraalriffen voor voedselvoorziening, kustbescherming en het bieden van werkgelegenheid via visserij en toerisme, wat de lokale economie stimuleert.
25% van alle soorten in de oceaan is afhankelijk van koraal.
De versnelde klimaatverandering bedreigt gezond koraal: het verbleekt en sterft af. Dit komt door de stijgende watertemperatuur, het koraal kan zich niet snel genoeg aanpassen aan de stijgende temperatuur van het water en sterft daardoor, dit noemen we verbleking (bleeching). 2023 was het warmste jaar ooit, en in de herfst begon een El Niño, wat zorgde voor extreem hoge zeewatertemperaturen. Dit leidde in maart en april 2024 tot massale koraalverbleking langs de Keniaanse kust. Zonder hun symbiotische microalgen, die door hitte verloren gaan, kunnen koralen slechts kort overleven. Deze langdurige periodes van hoge watertemperaturen hebben ervoor gezorgd dat na schattingen zo’n 50-80% van het koraal in Zuid-Kenia, zowel op kunstmatige als natuurlijke riffen, is afgestorven.
‘Klimaatverandering houden we niet volledig tegen’, weet ook Nijdam. ‘Maar sommige koralen zijn wel beter bestand tegen hitte dan andere. Onderzoek naar en ervaring met koralen die beter tegen hitte lijken te kunnen in gebieden rond Australië heeft al veelbelovende resultaten opgeleverd. Het geeft mogelijkheden om deze koralen te gebruiken in toekomstig rifherstel.’
Mkwiro-rif
In het lopende project van REEFolution zijn met succes soorten geselecteerd die tijdens eerdere verhoogde watertemperaturen tolerant bleken te zijn voor hitte. ‘Hierdoor vertoonde het herstelde Mkwiro-rif gedurende 2024 een betere weerstand tegen de hoge temperaturen dan natuurlijke riffen in de omgeving. Hoewel deze resultaten ons hoop hebben gegeven voor de toekomst heeft helaas toch ook de lange periode van extreme temperaturen ook deze nieuwe uitgeplante koralen in het Mkwiro-rif uiteindelijk aangetast.’
Meer dan 500 miljoen mensen zijn afhankelijk van koraal voor hun inkomen.
Deze alarmerende ontwikkelingen tonen aan dat het selecteren van hittebestendige koralen op zichzelf niet voldoende is om de Oost-Afrikaanse koraalriffen te redden. ‘Het wordt steeds duidelijker dat we weinig keus hebben: grondig onderzoek naar het versterken van de hittebestendigheid van deze koralen is van noodzakelijk belang. Zonder deze aanpak kunnen we de toekomst van koraalriffen niet veiligstellen.’
Naast de rol als leefgebied voor zo’n 25 procent van alle diersoorten in de oceaan, zijn koraalriffen een cruciale inkomstenbron voor zo’n 500 miljoen mensen wereldwijd. Ook is het rif een natuurlijke golvenbreker die vele kustgebieden momenteel nog beschermt tegen mogelijk verwoestende golfslag. Daarmee is koraaluitsterving een enorm risico voor de lokale bevolking in kwetsbare kustgebieden.
Doelen
De doelen voor REEFolution voor 2030 zijn heel helder. ‘We willen zo’n 3,5 hectare (bijna vijf voetbalvelden) koraal restaureren en beschermen, zeker 200 REEFRangers opleiden en een koraalsoort ontwikkelen dat een hele graad meer hittebestendig is. ‘Dat kan, als er nu actie komt en duikers en onderwaterliefhebbers uit Nederland en de rest van de wereld ook hun steentje bijdragen’, zegt Nijdam. ‘Join our mission, join the REEFolution!’
Resultaten REEFolution tot nu toe
- 45k+ koralen uitgeplant
- 4750 rif structuren geplaatst
- 5500 m2 gerestaureerd
- 70% stijging van lokale vis biodiversiteit