Leestijd: 4 minuten

“De eerste keer dat ik een paling onderwater zag, was ik verwonderd door de manier van voortbewegen. Zo sierlijk, het dier leek haast wel dansen door het water.” Zo heet de documentaire waar Rob Kool en Kim Noordermeer op maandag 30 september 2024 naartoe zijn geweest, “Palingdans”. Vanuit Tiel zijn de twee duikvrienden met het openbaar vervoer naar Amsterdam afgereisd om vervolgens bij Pakhuis de Zwijger te eindigen. Op de vijfde etage in een kleine zaal, vond het event deze avond plaats.

Introductie met Mohammed Benzakour

De avond werd gestart met het verhaal van journalist Mohammed Benzakour uit Amsterdam. Eveneens vervend visser:

Heb jij je wel eens afgevraagd hoe het is om een vis te zijn en zelf gevangen te worden door een visser? Gebruik je fantasie en stel je eens voor dat de wereld omgedraaid wordt. Gek hè?

Vroeger keek Kim als kind al naar de documentaires van Jacques Yves-Cousteau, keek ze de televisieserie en las ze de boeken. Op dat moment al overdonderd door de wondere wereld onderwater. Jaren later werd ze zelf gast in deze wondere wereld toen ze de duiksport is gaan beoefenen. “Je leert steeds beter te kijken naar alles om je heen en je begrijpt ook steeds meer.” Toch zijn er nog altijd dingen die vraagtekens blijven oproepen. Eén daarvan is het leven van de paling. De paling heeft in de eerste plaats al een prachtige naam, Anguilla anguilla. Het klinkt bijna poëtisch.

Na de introductie van Mohammed begon de documentaire. Deze werd ondersteund met audiodescriptie via Earcatch en is op deze manier nog toegankelijker voor veel mensen!

 

Mee op het expeditie schip

De documentairemaker Hans Dortmans nam de kijker mee op het expeditie schip Walter Herwig III waar bioloog Reinhold Hanel koers zet naar de geboortegronden van de paling. Deze bioloog wil graag het raadsel proberen op te lossen van de paaiende paling. Nog nooit heeft iemand nakomelingen van prehistorische vissen zien voort planten bij ons in de rivieren. Prehistorisch, want de oudst bekende fossielen zijn ruim 200 miljoen jaar oud. Als de paling volwassen is, trekt hij naar open zee om zich voort te planten. Na een lange reis van ruim 6000 km, paaien ze ergens ten zuidoosten van Bermuda in de Atlantische Oceaan en sterven daarna. De jonge larfjes drijven met de oceaanstromen terug naar Europa en komen als glasaal aan bij de kust waar ze vervolgens de rivieren in gaan.

Naast alle inkijkjes op het schip, werd de kijker ook meegenomen naar het Nederlandse dorp Volendam. Daar is een speciaal laboratorium ingericht om paling te kweken. Bioloog Rick Leemans wil onder andere proberen een IVF hormoon behandeling toe te passen bij de paling.

 

Kenichi Ikeda

Naast deze twee werelden in de documentaire, komt Kenichi Ikeda ook geregeld in beeld. Hij is om een hele andere reden verwonderd door de paling. Kenichi woont in Japan. In het Japanse Shintoïsme staan Kami (natuurgeesten) centraal. Bij één Shinto tempel staat de paling centraal in het geloof en neemt men aan dat ze vruchtbaarheid brengen. De rituelen van de Shinto priesters worden in beeld gebracht tijdens de film.

Daarnaast vindt Kenichi de paling verrukkelijk om te eten. Maar wat hij nu precies eet, dat is hem een raadsel. Hij gaat in eigen land op zoek naar antwoorden. Voor het eerst in zijn hele leven komt hij oog in oog te staan met een levende, zwemmende paling. Kenichi ontmoet verschillende mensen waaronder een oeroude palingvisser van 80 jaar die uit respect voor de paling kleine palingen terug zet in het water. Daarnaast gaat hij in gesprek met verschillende topkoks van palingrestaurants, die tonen hoe je een paling fileert en rookt.

 

Interactief panel na afloop

Aan het einde van deze documentaire komt een panel voor het filmdoek te zitten. Het panel bestaat uit documentairemaker Hans Dortmans, journalist Mohammed Benzakour en de Wageningse onderzoekster Tessa van de Hammen.

Ze concluderen wat het gemis in deze documentaire is, namelijk het onderzoek naar de paling en de bescherming daarvan. Stichting RAVON is hier al tien jaar mee bezig. Om voor Nederland de situatie voor de paling te verbeteren, werkt RAVON aan een integrale aanpak met de visie dat de aal effectief Nederland in moet kunnen, hier veilig en schoon moet kunnen opgroeien en daarna weer onbeschadigd naar zee kan zwemmen. RAVON brengt daarom kennisvragen en bedreigingen in beeld en zoekt naar kansen en verbeterpunten. RAVON wil integrale samenwerking en verbetering van mogelijkheden voor aal stimuleren. Op deze avond worden met RAVON verschillende (publieks)vragen en onderwerpen besproken. Ze gaan onder andere in op:

  • De kennis over de intrek van glasaal door kruisnetmonitoring zie ook www.ravon.nl/glasaal.
  • De jaarlijkse monitoring van de aantallen om zo inzicht te krijgen in de regionale en lokale ontwikkelingen.
  • Het volgen van gemerkte glasalen in de vismigratie. Zo blijken de vispassages nog niet erg efficiënt, ze laten slechts zo’n 25% van de glasaal door.
  • De factoren voor een succesvol reservaat in kaart brengen. De opgroeigebieden moeten schoon en veilig zijn en een goede verbinding met zee hebben door zogenaamde “aalreservaten”.

Deze documentaire laat wonderlijke beelden zien van het meest raadselachtige dier onderwater. Een dier dat veel meer gemeen heeft met de mens dan we eigenlijk denken. Een dier waarbij het voortbewegen wel op dansen lijkt. De Palingdans met de paling in de hoofdrol is dan ook een een sprekende titel voor deze documentaire. In november 2024 zal de documentaire uitgezonden worden via de EO op NPO2.