Aboukir

Op 20 september 1914 om 07.00 uur in de ochtend hangen dikke rookwolken boven de horizon op 21 mijl ten zuidwesten van Scheveningen. Drie oude, kolossale Engelse kruisers patrouilleren gemoedelijk op dit stuk Noordzee om de bevoorradingsroute naar Frankrijk te beschermen. Om 07.20 uur wordt de stilte wreed verstoord door een hevige explosie aan stuurboordzijde van de Aboukir, de voorste Engelse Kruiser. Een zeemijn, is de eerste gedachte. De Hogue komt al naderbij om de bemanningsleden, die in paniek overboord springen, op te pikken. Om 07.55 uur zijn er twee luide explosies hoorbaar en breekt de Hogue bijna in tweeën. De kapitein van de laatste kruiser (Cressy, zie vorige artikel) beseft nu dat het geen zeemijn is maar een aanval van een Duitse onderzeeboot. Zo snel mogelijk probeert hij zijn logge kruiser in beweging te krijgen. Maar zijn koers brengt hem juist binnen schootsafstand van de kleine U9. Twee torpedo’s rukken de voorsteven er compleet af. Er liggen nu bijna 2200 mannen in het koude water. Velen van hen raken ingesloten in de wrakken die hun laatste rustplaats op de zeebodem zullen worden. In totaal worden slechts 836 drenkelingen gered en in Scheveningen aan wal gebracht.

Met de Aquila varen we in drie uur naar de plaats waar deze grootste Noordzeeramp aller tijden plaatsvond. Het ziet er nu vreedzaam uit met een gasproductieplatform aan de horizon en alleen schreeuwende meeuwen boven de rustige zee. De kruisers zijn veruit de meest bezochte wrakken aan de westkust van Nederland. Ze liggen goed bereikbaar op een diepte van 26 tot maximaal 32 meter. Na 104 jaar op de zeebodem zijn de restanten een prachtig begroeide schuilplaats en kraamkamer geworden voor het zeeleven. Hier worden visjes geboren, jagen op prooi en zijn zelf prooi voor grotere vissen. Sommige vissen vinden op de wrakken de dood in oude netten die om de wrakken heen hangen. Op deze dode vis komen de vuilnismannen van de Noordzee af: tientallen noordzeekrabben en kreeften lopen in de val. Vooral de dunne nylon warrelneten, die bijna onzichtbaar maar oersterk zijn, maken veel slachtoffers. Met stichting Duik de Noordzee Schoon zijn we hier al tientallen keren geweest en hebben we duizenden kilo’s netten en ander afval van de kruisers verwijderd.

Geknakt

De Aboukir ligt er totaal anders bij dan de andere twee wrakken. Het schip ligt deels op zijn kop en is geknakt. We zwemmen over het middendeel van dit imposante wrak. Hier staan nog wrakdelen van vier meter omhoog als Romeinse poorten. Wij noemen deze plaats “de tempel”. Aan het grote aantal vissen, krabben en kreeften te zien kunnen zij deze prachtig begroeide schuilplaats ook waarderen. Aan het eind steekt een dikke as met een groot tandwiel vijf meter uit het wrak. Waarschijnlijk de aandrijving van een van de zware geschutstorens die door middel van stoom werden gedraaid. Verder naar achteren ligt het wrak bezaaid met bronzen munitiekisten waarin het cordiet werd bewaard. De matrozen vulden de granaathulzen met deze springstof. De langwerpige pijpjes liggen als mikado over het wrak verspreid. Een etage lager op het wrak kunnen we de reel naar binnen leggen. De wrakken beginnen na meer dan een eeuw langzaam in te zakken. Het is niet overal meer mogelijk om naar binnen te gaan. Maar hier zwemmen de kabeljauwen nog in en uit, en natuurlijk de altijd aanwezige steenbolken. Het is een prachtige plek om stil in het zand te liggen, de duiklamp uit, en door het ruim naar buiten te kijken. Het zicht is meer dan 23 meter: de breedte van dit wrak. Het water is omzoomd met prachtige dikke anemonen in mooie pasteltinten. We hebben de reels uitgelegd en op de terugweg snijden we een volle postzak met netten bij elkaar. We moeten onszelf opnieuw dwingen om de opstijging te beginnen en de verplichte stops te maken. We kunnen terugkijken op een prachtige duikdag waarbij we ook nog een paar honderd kilo netten en verloren vislood van de wrakken hebben verwijderd.

Heb je interesse om iets goeds te doen voor de Noordzee en beschik je over voldoende Noordzee-duikervaring? Kijk dan eens op www.duikdenoordzeeschoon.nl. Meer lezen? Het boek “In de diepte” geeft een uniek beeld van tien avontuurlijke en bijzondere ontdekkingsreizen naar alle uithoeken van de Noordzee.