Langs de grote namen van de noord-route

Als we op het voordek landen van de SS Thistlegorm liggen tussen de bolders twee krokodilvissen als wachters op de loer. Het voordek lijkt wel wat op dat van de Serpent –  gevalletje stikstofnarcose of is het ook zo? Op het voordek vinden we grote ankerkettingen. Een ervan leidt naar het anker op de bodem waaraan de Thistlegorm lag toen ze werd aangevallen. Op het dek staan twee tankwagons. Daartussen het eerste grote ruim met twee dekken. Op het eerste dek liggen heel veel medische spullen, kratten vol Lee Enfield geweren, generatoren, hospitaalbedden, banden en…ontelbare rubberlaarzen. Overal zie je schorpioenvissen en steenvissen die met een waarschuwende blik de historische spullen bewaken. Op het tweede dek zwemmen we langs rijen BSA-motoren en een aantal Morris auto’s. Toen ik hier in 1995 was, waren de motoren nog redelijk intact. Inmiddels is er al heel veel verdwenen, onder meer door de invloed van groeiend koraal en uitgeademde lucht. Hoe zou dat zijn geweest toen Cousteau het wrak in de jaren vijftig voor het eerst zag? Terug op het dek zien we twee paravanen die werden gebruikt om mijnen van hun anker los te trekken. Ze lijken een beetje op torpedo’s. Over het dek verspreid liggen de resten van laadbomen. Nog vóór de brug staan twee enorme treinwagons. Daartussen is het tweede laadruim met op verschillende dekken Bedford trucks en nog wat Morris auto’s. Het interieur van de auto’s is nog goed herkenbaar.

 

De SS Thistlegorm is een Engels bevoorradingsschip. Je kunt gemakkelijk een hele week op dit mooie wrak duiken zonder een seconde verveeld te raken. Ze is ruim 130 meter lang en ligt op 31 meter diepte, met de top op 18 meter. Het voorste deel is ongeveer 85 meter lang en ligt rechtop op de zeebodem. Het achterste deel van nog eens zo’n 25 meter lengte ligt onder een hoek van 45 graden. Beide wrakdelen zijn nagenoeg intact. Ter hoogte van de motorruimte liggen losse onderdelen van schip en lading door elkaar: hier sloegen bommen in van een Duitse Heinkel He 111 bommenwerper, waarna de munitie in het ruim ontplofte. Want de Thistlegorm was volgeladen met allerlei hulpgoederen, materiaal en munitie voor het Britse leger dat in Noord Afrika strijd leverde tegen de Duitsers. Die lading maakt het wrak ook uniek in zijn soort.

 

 

Dolfijnen

De Rode Zee is niet te ver weg en de kleuren, het mooie koraal en lekkere warme water maken het een aantrekkelijke duikbestemming. Je kunt er duiken vanaf de kant terwijl je verblijft in een van de luxe resorts. Je vaart dan met één van de dagtochten of met RIB’s naar de bekende duikstekken voor één of twee duiken. Met een “liveaboard” verblijf je voor de duur van de reis aan boord van een luxe schip. Je komt zo op verder weggelegen en minder bekende duikstekken, in het gezelschap van groepen dolfijnen. Wie wil maakt tot vier duiken per dag. Verder weg betekent ook dat het leven in zee ongerepter is: groepen Napoleonvissen, verschillende haaiensoorten, grote schildpadden, prehistorisch ogende groene murenes, imposante roggen maar ook het kleinere leven zoals Spaanse danseressen komen er in grote aantallen voor. Het verkennen van wrakken maakt zo’n duiktrip extra aantrekkelijk. Wrakken bieden een veilige schuilplaats in een omgeving waarin jagen en gejaagd worden centraal staat. En ze vormen een harde ondergrond voor de zachte koralen en sponzen die de Rode Zee zoveel kleur geven. Ook vinden we het fascinerend om de geschiedenis van een wrak te leren kennen: waarom ligt dat schip daar, waar kwam het vandaan? Daarom kiezen we de noord-route, een zevendaagse expeditie en wrakkentocht vanuit Hurghada in noordoostelijke richting naar de dunbevolkte Sinaï. Nitrox is beschikbaar. Bij vier duiken per dag is dat geen overbodige luxe.

 

De SS Thistlegorm ligt op een ideale diepte voor Nitrox. We zwemmen inmiddels ter hoogte van de brug midscheeps, die bijna helemaal is verdwenen. Maar de hut van de kapitein die eronder ligt, kun je eenvoudig in en uit zwemmen. Hier zien we de restanten van een toilet, het fornuis in de keuken en de badkamer met bad, wastafel en spiegel. Ooit was het een luxe accommodatie met een riant uitzicht op het voordek. We duiken dieper door naar een enorm ruim dat vol ligt met kratten munitie. Binnendoor komen we door de ruimtes met kolen en dan zijn we vlakbij de motorruimte. Dat deel ligt open vanwege de voltreffers. Tussen de schrootstukken en munitie die zich in de laadruimte bevond herkennen we kleine tanks, Bren-gun carriers op rupsbanden en kratten vol granaten. Aan bakboord naast het wrak staan twee complete locomotieven. Het achterdeel is nog grotendeels intact, met daarop twee grote luchtdoelkanonnen en natuurlijk het roer en de grote bronzen schroef.  Allerlei soorten vis, naaktslakken en zelfs schildpadden bewonen het wrak. Die zie je vooral tijdens de vroege ochtendduiken als de dagboten er nog niet zijn. Omdat wij op een liveaboard verblijven hebben we alle tijd om in een aantal opeenvolgende duiken het hele wrak te verkennen. En om een onvergetelijke nachtduik te maken. In de kapiteinsloge word ik ineens ingehaald door een schaduw – een groene murene van twee meter lang glipt gelijk met mij door een deuropening. In het licht van onze duiklampen schrokt het beest een aantal prooien naar binnen en verdwijnt over het voordek in één van de voorste ruimen. Het verhaal gaat dat het wrak nog een geheime ruimte bevat met een zeer kostbare lading. Thuis hadden we de tekeningen al bestudeerd. Natuurlijk gaan we op zoek en natuurlijk vinden we die niet, maar zo komen we wel in het uiterste puntje van de boeg met daarin enkele manschappenverblijven.

 

 

Deco

Alle wrakken op de noord-route liggen op dieptes tussen de 25 en 40 meter. Vooraf is bekend op welk wrak je duikt, dus de bemanning kan een nitrox mengsel op maat maken. EAN32 is standaard. Desondanks kom je bij deze wrakduiken vaak dicht bij de nultijd of enkele minuten in deco, die weer verdwijnt op weg terug naar de opstijglijn. In totaal hebben we zo’n twintig wrakduiken gemaakt, waarbij we vaak het wrak zijn ingegaan. Vooraf is er een gedegen briefing met veel aandacht voor de typische eigenschappen en bezienswaardigheden van het wrak. Na een paar duiken voelen de divemasters zich overbodig en kunnen we onze gang gaan. Dat geeft ons de gelegenheid in een heel eigen tempo de wrakken te verkennen. De omstandigheden zijn ideaal. Het water is tegen de 28 graden en het zicht op de wrakken varieert tussen 20 en 30 meter. Soms zie je het wrak vanaf de boot op de bodem liggen.

 

Middenin de Rode Zee liggen de eilandjes van Abu Nuhas. De zee is hier verder leeg en het kan er soms goed spoken, met veel wind en hoge golven. Deze combinatie heeft er in de loop van de tijd voor gezorgd dat hier een paar mooie wrakken liggen. De vrachter Ghiannis D is gezonken in 1983, het stoomzeilschip Carnatic in 1869, de Chrisoula K. in 1981 en de vrachter Seastar in 1976. Allemaal op het rif gebotst. Allemaal prachtig begroeid en een oase van leven. Alle vier de wrakken zijn goed vanbinnen te bekijken. Volop reden om hier meerdere duiken per wrak te maken. De mooiste herinneringen hebben we aan het honderd meter lange wrak van de Ghiannis D (Danae rederij) dat tegen het rif aan ligt. Een eenvoudige duik dus. Op de boeg is te lezen dat het schip voorheen Marcus heette. De achterzijde van het schip is nog aardig intact en ligt onder een hoek van 45 graden op 27 meter diepte. De plek laat je duizelen. Het is erg fotogeniek en je kunt er heel goed de schoorsteen zien met de markante letter “D” erop. Daaronder bevindt zich de machinekamer die je eenvoudig in kunt zwemmen via de ventilatieroosters, als de stroming het toelaat. Daar staat de grote hoofdmotor met de ombouw van diverse etages hoog. De rijen kleppen vallen op aan de bovenkant. Een forse murene bewaakt de ruimte. De brug met ronde openingen waarlangs het licht naar binnen komt toont een waar lichtspel. Alle ruimtes zijn kaal afgezien van de tegeltjes die inmiddels van de muur gevallen zijn. De Ghiannis D zit vol glasvisjes die daar bescherming vinden. Er zijn overal mogelijkheden voor mooie foto’s met doorkijkjes naar buiten en invallend licht. Krokodilvissen, roggen en schorpioenvissen bewaken dit fotogenieke wrak.

 

 

Wijnwrak

Ook het wrak van de SS Carnatic is erg fotogeniek. Het schip ligt onder een hoek van 45 graden op haar bakboordzijde en is in het midden gebroken, ter hoogte van de stoomketels. De metalen boeg en steven zijn nu prachtig begroeid met koraal en sponzen. De houten dekplaten zijn grotendeels weggerot en daarom kun je heel veilig door het ruim van dit 90 meter lange wrak zwemmen. Het ligt goed bereikbaar op een diepte van 15 tot 25 meter. Daar zie je waarom de Carnatic ook wel het wijnwrak wordt genoemd: een deel van de lading bestaat uit duizenden bruine en groene flessen wijn in houten kratten, bijna allemaal gebroken helaas. De masten liggen op de zandbodem. Scholen glasvisjes bevolken het wrak. Erg typerend is het doorkijkje door het ronde boeggat naar buiten, waar eens een mast zat.

 

De achterzijde van het vrachtschip Chrisoula K ligt ook tegen het rif aan en is heel eenvoudig en veilig in te zwemmen. De brug is mooi begroeid en biedt veel toegangswegen. De machinekamer met de werkruimte zijn werkelijk indrukwekkend; wel een lamp meenemen want het is er donker. De laadruimte ligt in het verlengde hiervan en ligt vol marmeren tegels. Een slijmvisje staart ons brutaal aan vanuit een loshangende buis als we voorbijzwemmen. De schroef en het roer liggen op 25 meter diepte en zijn enorm. Na deze duik zetten we wat zuidelijker koers richting Ras Mohammed, naar het wrak van de SS Dunraven. Dit vrachtschip vol wol en katoen is in 1876 vergaan nadat ze op het rif liep. Het ligt ondersteboven tussen 18 en 29 meter diepte en je kunt het wrak eenvoudig binnengaan langs de dek zijde. Binnenin het wrak zie je de enorme schroefas en de stoomketels, begroeid met koraal en omringd door duizenden glasvisjes en een paar grote tandbaarzen. In het wrak heb je overal zicht naar buiten.

 

 

Mysterieus

Het wrak van de SS Rosalie Moller is 108 meter lang. Het is weliswaar een zusterschip van de Thistlegorm, maar het duiken erop voelt anders. Net als de Thistlegorm is het een vrachtschip met midscheeps het stuurhuis en de motorruimte. Het schip is twee dagen na de Thistlegorm tot zinken gebracht, ook door een Duitse bommenwerper. De lading van de Rosalie Muller bestond uit kolen en dat maakt het wrak minder interessant. Het ligt ook wat dieper, tussen de 45 en 48 meter met het dek op ongeveer 35 meter. Dat maakt het zelfs met nitrox al snel tot een decompressieduik. Een verkennende duik over het dek is aan te bevelen als eerste duik. Je komt ogen tekort want het wrak is nog helemaal intact, behalve een enkele bominslag vlak achter de opbouw. Ze is prachtig begroeid. Je ziet direct dat hier niet veel duikers komen: het ligt buiten bereik van de dagcharters. Midscheeps ligt de schoorsteen dwars over het wrak, met daarop de “M” van de rederij Moller. Het wrak is lange tijd verboden terrein geweest voor duikers. Het oogde wat mysterieus tijdens onze afdaling langs de shotline. Het zicht werd vertroebeld door een soort melklaag die er wel vaker schijnt te hangen. Er is veel sediment, ook in het wrak, waardoor je het wrak alleen met een lijn in mag. Schroef en roer zijn erg groot en erg mooi begroeid met sponzen en koraal. De boeg lijkt op die van de Serpent (het was dus toch geen stikstofnarcose) en zit vol koraalduivels. Over de boeg ligt een van de masten met een kraaiennest dat inmiddels helemaal is begroeid met zacht koraal. De ruimen zijn gemakkelijk toegankelijk want de lading kolen is inmiddels verdwenen. Via het ruim kunnen we de machinekamer in en vandaar er rechtstandig ook weer uit. Zo je hoeven we niet terug te zwemmen door ons eigen zweefvuil. Er zijn volop anemonen en kokerwormen op het wrak, een teken dat hier niet veel wordt gedoken. Op één van onze duiken hangen we in deco met een groepje dolfijnen…

 

Zo zijn er op de noord-route nog veel meer wrakken de moeite van een expeditie waard. Afhankelijk van het weer is er een ruime keuze: de Kingston, de tugboat, Ulysses, Miniya, HMS Nith en nog veel meer. Met twintig duiken in een week vinden we het mooi geweest. De honger naar een nieuwe wrakkenexpeditie zal onvermijdelijk weer snel toeslaan.

 

 

________________________________________________

Egypte praktisch

EGYPTE is een republiek in het noordoosten van Afrika en omvat ook het schiereiland Sinaï. Er wonen 90 miljoen mensen van wie de meesten in Caïro en Alexandrië. Het land staat momenteel onder militair bestuur. De Rode Zee bij Egypte is voor ons de dichtstbijzijnde tropische duikbestemming. Deze langgerekte binnenzee vormt de waterverbinding tussen Azië en Afrika en is een uitloper van de Indische Oceaan. Hurghada is één van de oudere havenplaatsen, erg levendig en al heel lang een basis is voor duiktrips.

REIS: de vliegtijd naar Hurghada is iets meer dan vijf uur.

BESTE REISTIJD: Voorjaar en najaar.

VEILIGHEID: Voor de Rode Zee kust aan het vasteland geldt dat je alert moet zijn op veiligheidsrisico’s. Raadpleeg www.nederlandwereldwijd.nl/reizen/reisadviezen/egypte

VACCINATIES: DTP en Hepatitis A aanbevolen.

VALUTA: Egyptisch Pond. € 1,00 is ongeveer £ 20,50. Geldautomaten zijn ruim aanwezig en overal worden creditcards geaccepteerd.

TAAL: Arabisch. Aan boord wordt Engels gesproken.

SOORT DUIKEN: Bootduiken, wrakduiken, stromingsduiken, nachtduiken, nitroxduiken. Minstens niveau 2* duiker. Specialisaties wrakduiken, nitrox basis en decompressieduiken aanbevolen.