Naruthi was in de vroege middeleeuwen, zo rond 973, de naam voor het Oude Naarden. Het gebied waar het ergens lag wordt tegenwoordig het Gooimeer genoemd. Dat ligt tussen de Hollandse brug (A6) bij Almere en de Stichtse brug (A27) bij Huizen. Op de plek waar je als je over het Gooimeer kijkt Almere Haven ziet liggen, daar lag ook ergens eens Naruthi.
Dat is een hele andere plek dan waar nu de Naarden-Vesting ligt. Het huidige plaatsje is bekend van de vestingwerken. Het oorspronkelijke Naruthi werd in 1350 verwoest tijdens de Hoekse en Kabeljauwse twisten, een conflict tussen de adel en de burgerij. Na de verwoesting door de Hoeken in 1350 gaf Willem V in 1351 de bewoners van Oud Naarden toestemming voor het herbouwen van hun stad. Maar dan wel op een meer strategische locatie, richting Muiden en Amsterdam.
Het Oude Naarden
Over het vernietigde Oude Naarden is niet veel bekend, er is helaas weinig over vastgelegd. Uit geschriften blijkt wel dat het verwoeste Oude Naarden uiteindelijk in de steeds meer uitdijende Zuiderzee is verdwenen. Wanneer precies is echter onbekend.
Sander Koopman doet al jaren onderzoek in ’t Gooi en is voorzitter van Naerdincklant, de Gooise tak van de AWN (Archeologie vereniging Nederland). Hij vroeg zich af waar Oud Naarden lag. Het antwoord op die vraag hoopte hij onder water te vinden. Koopman kwam via de LWAOW in contact met vijf amateur-onderwaterarcheologen annex duikers uit de regio.
De meeste aanwijzingen voor de mogelijke locatie kwamen uit het boekje “Oud Naarden” van historicus Henk Schaftenaar. Zo beschrijft Schaftenaar hoe de Huizer notabel Lustigh begin 1700 twee keer naar Oud Naarden kon lopen na een hevige Zuidwesterstorm. Door alle aanwijzingen te combineren komen de duikers tot een zoekgebied van een kleine zes hectare in het Gooimeer. Een best groot wateroppervlak, niet diep, circa 1,4 meter, maar alleen toegankelijk per boot vanwege de dikke rietkraag aan de oever. Vier zomerse dagen in 2020, de eerste coronagolf is net voorbij, waadt de groep al prikkend door het water. Elke keer als een teamlid op iets stuitte dat geen zand of grind was, werd de locatie op de centimeter nauwkeurig vastgelegd met daarbij een nauwkeurige beschrijving van de vondst (artefact). Hierdoor ontstond een goed beeld wat er binnen het zoekgebied op de bodem lag en waar de grotere concentraties artefacten lagen. Zo werden er bouwmaterialen zoals baksteen, muurdelen, bewerkt natuursteen en zelfs een wandtegeltje gevonden.
Kerngebied
Op basis van de vondsten wordt er een kleiner kerngebied bepaald binnen het totale zoekgebied om daar de zoektocht te intensiveren. Met pennen met genummerde oormerken maakt het team een grondslag, een rasterwerk, waarvan ze elk vak nauwkeurig onder water willen onderzoeken. Dat is het laatste wat ze doen in september 2020.
De twee jaren daarna ligt het onderzoek bijna stil. De redenen? Corona, niet altijd een boot (en schipper) beschikbaar. Er waait erg vaak een stevige noordelijke wind, duiken is door de beperkte diepte van het water van 1,4 meter bij die wind erg lastig. Los van dat alles begint het fonteinkruid vanaf 2021 enorm te woekeren waardoor onderzoek vanaf mei onmogelijk wordt.
Het team moet uiteindelijk in april 2023 en 2024 alles op alles zetten om het onderzoek in het kerngebied vak voor vak af te ronden. Daarnaast worden ook de tien vlakken rondom het zoekgebied bekeken. Op die controlepunten werd slechts zand op de bodem gevonden. Dat bewees weer dat het kerngebied goed gekozen was want daar lag wel veel materiaal.
Wel bewoond, geen Naruthi
Helaas blijken de vondsten, baksteen, bakstenen muurdelen, tegeltje, plavuizen en een grote scherf van een aardewerken koekenpan niet uit het tijdvak van Naruthi te zijn. Ze dateren uit de zeventiende eeuw. Onze vindingen duiden er wel op dat er sprake was van bewoning op die plek en dat kan weer een indicatie zijn van waar Oud Naarden dan ongeveer wel gelegen heeft. Dat is in ieder geval de conclusie die aan de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed is doorgeven. De Rijksdienst kan nog met speciale drones de verstoringen in het aardmagnetisch veld meten, zogenoemde Magnetometrie. De drones kunnen dieper in de bodem speuren en zo mogelijke de stratenpatronen 
registreren die Lustigh in 1700 optekende.
De duikpakken van het team blijven voorlopig echter in de kast.
Meer weten over vrijwilligers in de Maritieme Archeologie? Ga naar LWAOW.nl.
Wil je meer weten over onderwaterarcheologie? Volg de NOB-specialisatie ‘Introductie Onderwaterarcheologie’
Tekst en foto’s: Joop Gortemaker, Hans van der Weide, Marko Vast, Feiko Riemersma, Rinus Wientjes, Herman Massing
