Het eiland rijst op uit zee met hoge kliffen en kent geen permanente stranden. Een 25 kilometer kronkelige ‘snelweg’, slingerend van het vliegveld naar Fort Bay Harbor, verbindt Saba’s
tweeduizend inwoners met elkaar. Aan die weg: Windwardside, het ‘Amsterdam’ van het eiland en het slaperige The Bottom, het ‘Den Haag’ van Saba. Een eiland met ongerepte natuur, uitdagende wandel- en hike-paden en een prachtig duikgebied. Berthold neemt je mee langs zijn favoriete duikstekken.
Pinnacles
Saba heeft zo’n dertig duikplaatsen en die ontdek je vanaf de boot. De meeste duikplekken liggen aan de lijzijde van het eiland. Vijf daarvan zijn zeebergen/pinnacles met ankerpunten dieper dan 25 meter. Hoewel aan de lijzijde – de kant in de luwte – van Saba, liggen die stekken ‘ver’ uit de kant en zijn dus gevoelig voor golfgang. Duiken op deze plekken is daarom soms niet mogelijk.
Deze plekken zijn wel de altijd helder en de plaats om ‘groot’ wild te zien. De drop-off naar de zeebodem is ongeveer 300 meter. Hier wordt veelal de eerste duik van de dag gemaakt. Gezien de duikdiepte maakt decompressie een veiligheidsstop noodzakelijk. Duiken met Nitrox kan een uitkomst zijn.
Lavatongen
Voor de tweede duik kun je kiezen uit een twintigtal duikplaatsen. Deze liggen dichter langs de kust, de duiken meanderen over lavatongen die zich onder water uitstrekken. Omdat ze begroeid zijn met koralen en sponzen, leeft hier veelal het kleinere spul: anemonen, krabben, langousten, Jack-in-the-boxen, naaktslakken, zeepaardjes en op de tussen de lavatongen gelegen zandvlaktes: stekelroggen.
Soms, als de wind ‘verkeerd’ staat, kan je aan de windwardside (dan dus de rustige zijde) van Saba op een stuk of vijf plekken duiken. Deze stekken hebben hun eigen bekoring met hun vaak grote geweikoralen.
Pinnacles duiken
Shark Shoals dankt zijn naam aan de lokale vissers die hier haaien vingen. De stek ligt het verst in zee en heeft het meest last van de zeegang. De top van Shark Shoals begint op 30 meter diepte. Langs de shotline omlaag, komt langzaam uit het blauw de top naar je toe. Door naar 40 meter, waar de pinnacle dikker wordt. Als er haaien zijn, zwemmen ze meestal op deze diepte. De
pelagische visstand is hier goed: Wahoo’s, Black Jacks, Geelvin snappers en Creole wrasses doen hun ronde.
Op 53 meter diepte bevindt zich een grot met gaten in het plafond. Het binnenkomende blauwe licht doet aan een kathedraal denken. Bij terugkomst aan de kant luidt steevast de vraag: “Have you been to church?” Normaal is die grot niet te bezoeken. Maar heel soms… Cirkelend rond de pinnacle weer omhoog, genietend van de sponzen en koralen. Tip: haaien zijn schuw, de beste kans om ze te zien, is voor in de duikgroep te duiken. Werp af en toe een blik in het blauw, dan zie je ze vast.
Diamond Rock en Man o’War shoals liggen op het ‘continentaal plat’ van Saba, prachtige plekken met een maximale diepte van 25 respectievelijk 22 meter. Duiktijd voor deze meestal tweede duik: 50 minuten. Dit zijn goede plekken om meerdere malen rond de pinnacle te duiken. Ontmoetingen met zeeschildpadden zijn geen zeldzaamheid en op de zandbodem liggen vaak stekelroggen en soms haaien. Gele buissponzen bedekken de toppen, op de wanden leven bekersponzen van het formaat badkuip. Op donkere plekken groeit zwart koraal, dat er levend groen uitziet. Zeepaardjes zijn geen uitzondering. Iedere keer een mooie belevenis.
The Third Encounter, met The Needle: een diepe pinnacleduik met het ankerpunt van de boot op 33 meter diepte. Ook hier ga je langs de shotlijn omlaag. Dit is een plek voor groot wild: haaien, Nassau groupers, Black Jacks en murenes, te midden van prachtige koraal- en sponzentuinen en diepe drop-offs. The Needle, met zijn top op 30 meter en iets in het ‘blauwe’, is het klapstuk van deze duik. Vertel de gids van tevoren dat je The Needle wilt zien, werkelijk dé hoofdprijs van deze duik. Duikdiepte 42 meter, duikduur 36 minuten met een echte deco van 3 minuten plus 3 minuten safety stop. Zie de afbeelding van de lokale Nederlandse kunstenares Heleen Cornet.
Uit de wind langs de kust
Deze volgende duikstekken zijn langs de kust, maar vergis je niet in de dieptes!
Lou’s ladder/Porites point: dit is de mooiste duik die ik ooit op Saba maakte. Het was de derde duik van die dag. Een duik met Nomen Nescio, naam onbekend (solo), en een maximumdiepte van 20 meter. Langs de shotlijn omlaag naar 15 meter: direct oog in oog met een grote barracuda, die zich gapend laat bewonderen. Daarna ontmoette ik een groene zeeschildpad, die zo gecharmeerd van mij was dat hij rondjes op iets meer dan armlengte om mij heen bleef zwemmen (Dances with Turtles). Eenmaal uitgedanst, keek ik het blauw en zag een enorme Black Tip haai, die majestueus langs zwom en in de verte verdween. Ik zag de gestippelde murene, een Tijgergrouper, een haviksnavelschildpad, een verpleegsterhaai, een trekkervis, een koraalduivel (een exoot), om maar wat te noemen. Werkelijk een fantastische duik! Duikduur: 55 minuten, niet slecht als afsluiter van die dag.
Andere mooie duiken aan deze kant zijn: Torrens point (zeeschildpadden), the Ladder, Hotsprings (handen warmen in heet bodemzand) en de Tuinen van Babylon (overhangende koraaltuinen). Vergis je niet in de dieptes, die variëren van 12 – naar 30+ meter.
Tent Bay
Tent Bay (nabij Fort Bay Harbor), genoemd naar een tentvormige punt, fungeerde als baken voor Sabaanse vissers. Hier vinden we Tent Reef, welke overgaat in Tent Reef Deep, Tent Reef Wall en Tedran Wall, prachtige wall duiken met een soort sponzen “tuintje” op de bovenrand. Daarachter bevindt zich een grote heuvel van grijs koraalzand, waarboven soms een haai zweeft. De shotline is verankerd op 25 meter diepte, diepe duiken dus.
Tent Reef is een ondiepe duik met veel kruip door sluip door, zoals hier weergegeven door de Canadees/Franse kunstenares Marion Gerard. Zij fotografeert en schildert onder water. De helderheid is onvoorspelbaar, maar dat wordt ruimschoots goedgemaakt door alles wat er te zien is: zeeschildpadden, verpleegster-haaien, octopussen, arrow crabs, Queen conches en heel veel ander (klein) spul. Tent reef is
de favoriete plek voor een nachtduik. Uiteraard is het dan ook een scharrelduik, maar met een hele ander beleving dan overdag. De Black Jacks zijn gewend aan duikers en jagen vaak heel hinderlijk mee in het lamplicht. Zij zijn de enige vissen die je ruw weg mag jagen van de gidsen, dat zegt wat over hun brutaliteit.
De landkant van Tent reef, over het rif, is een grote zandvlakte die reikt tot aan de kust, de kust die soms zandstrand is. Van de boot af is het beter je te concentreren op het spul voor het rif. ALS er strand is, kun je vanaf de kant een mooie snorkelduik maken. Hier zijn vaak haaien, zeeschildpadden, stekelroggen en scholen doktersvissen te zien.
Snorkelduiken
En, nu we het toch over snorkelduiken en stranden hebben, áls de zeestromingen gunstig zijn, heeft Saba zandstrand. Alleen dán is mogelijk om op Well’s Bay en Tent Reef vanaf de kant gemakkelijk te water te gaan. Voor fotograferende duikers zijn er nog twee plekken waar snorkelen en fotografie mogelijk en interessant is: Cove Bay swimming pool, Cove Bay buitengaats en de Tide Pools. Deze plekken zijn bereikbaar vanaf een steile neerwaartse weg, welke begint op de parkeerplaats van het vliegveld.
Cove Bay swimming pool
Cove Bay is dé recreatieplek voor Sabanen en toeristen. Het zandterras aan het water biedt de mogelijkheid om te barbecuen, te zonnen in de schaduw van palmbomen, te schuilen voor een regenbui, te douchen en om veilig te zwemmen/snorkelen. De pool maakte men door grote rotsblokken in het water te plaatsen om zo een van de oceaan afgesloten pool te creëren. Links in de pool wordt het bodemzand minder, de plek om zeehazen, octopussen, groene schorpioenvissen, spadefishes en soms een slangaal te ontdekken. Maar let op: soms is de snorkeltocht zo ondiep, dat de buik door de bodem gekrabd wordt. Tanden op elkaar, dit is het gebied waar zeehazen verblijven.
Cove Bay buitengaats
Als de golfgang gering is, kan er ook buiten de pool gesnorkeld worden. Grote geweikoralen zijn er in elk geval. Vaak zwemmen hier barracuda’s en soms passeert er een majestueus zwemmende Noord Atlantische stekelrog. Scholen doktersvissen complementeren het geheel.
Tide pools
Halverwege de weg naar de Cove Bay pool begint het wandelpad naar de Tide Pools. Het pad is goed aangegeven, maar de klauterpartij over scherpe lavarotsen vereist enige voorzichtigheid. Neem voldoende drinkwater mee en bescherm de handen. Eerst bereik je de hoge pool. Deze pool wordt minder vaak door de zee ververst. Haar aantrekkingskracht is vooral de serene lichtinval in de pool. Een enkele zee-egel en een klein pina-mosseltje is vaak het enige teken van leven. Daarna klim je eerst weer een stuk omhoog, waarna je met gebruik van een (zelf mee te nemen) touw afdaalt naar een aantal in elkaar overlopende pools, die zeer frequent door de zee ververst worden. Deze pools zijn rijk aan koralen, inclusief vuurkoraal(!), zee-egels en rif vissen. De Tide Pools laten een hele andere natuur zien dan die je tijdens je duiken tegenkomt en is absoluut de moeite van een bezoek waard.
Opgepast!
Na twee ochtenden duiken is de klim naar de top van de 880 meter hoge Mount Scenery een no no, in verband met potentiële deco!
Sea Saba
Sea Saba, dé duiktourperator van Saba, vervoert je van en naar de haven. Desondanks is het handig eigen vervoer te hebben. Juliana’s, in Windwardside, is het meest gebruikte duikershotel. Sea Saba kan desgewenst andere onderkomens regelen.
