De Noordzee is één van de drukste scheepvaartroutes ter wereld. Er wordt intensief gevist en is hét podium voor een enorme energietransitie. Maar bovenal is het ons grootste natuurgebied. De Noordzee heeft een fascinerende onderwaterwereld en een verrassende rijkdom aan zeeleven. De Wilde Noordzee gaat deze natuur op indrukwekkende wijze delen met het brede publiek. Als kijker geniet je, verbaas je je en krijg je nieuwe beelden en inzichten mee.
8 september – voorvertoning voor NOB-leden: www.onderwatersport.org/exclusief-nob-ledenevent-voorvertoning-de-wilde-noordzee
In en rond de Noordzee hangt alles samen. Boven en onder water speelt zich van alles af, waar je op het eerste gezicht geen weet van hebt. Zandspiering cirkelt er in grote scholen rond, met de makrelen achter zich aan. De blauwvintonijn is terug en ook de reuzenhaai is er te vinden. Boven op de rotsen bij Schotland zit de papegaaiduiker met zijn oranje snavel, ook afhankelijk van de zandspiering. In kleine verscholen holletjes de nakomelingen. De zeehonden, de algen, de meeuwen en het plankton, alles is met elkaar verbonden.
Rijk aan leven
Duikers weten het: de Noordzee is rijk aan leven. En dat brengt Peter van Rodijnen, beroepsduiker, filmmaker en ook bestuurslid bij de Nederlandse Onderwatersport Bond, met zijn team geweldig in beeld. Het is om jaloers van te worden: makrelen, blauwvintonijnen, orka’s, vinkje na vinkje, en dat allemaal op beeld. Als kijker vraag je je af en toe met een klein beetje jaloezie af wat je toch moet doen voor zoveel prachtige ontmoetingen. Van immens grote, imponerende zalmen in Denemarken tot ontzagwekkende reuzenhaaien in Schotland. Van de Noorse fjorden tot onze eigen Delta waar de zeekat zich voortplant. En ook het hele kleine is te zien. Met speciaal microscopische beeldopnamen zijn de eencelligen in beeld gebracht. Magische taferelen op een heel groot doek, van algje tot de zeevonk die ook in de Noordzee goed zichtbaar kan zijn op een mooie dag.
Dat allemaal in beeld brengen ging natuurlijk niet zomaar, het is gewoon hard werken én af en toe inderdaad een beetje mazzel. ‘Sinds 2018 zijn we met deze film bezig’, zegt Peter in een gesprek dat we hebben met hem net na de voorvertoning in Pathé Arena half juni. ‘We deden onderzoek, hebben contacten gelegd, die ons echt veel hebben gebracht. Want als je ergens op tijd wil zijn én ook nog beeld wil maken, dan heb je een lokale specialist nodig die je een seintje geeft en je meeneemt het water op.’ En zo maakte Peter bijna duizend duiken, om dit prachtige document dat je meesleept te kunnen maken. ‘Ik mocht mee met beroepsvissers, duikers, ecologen en onderzoekers, ik kon het windpark bij Duitsland bezoeken en kreeg tips en begeleiding van de beste die je maar kan wensen. Daarbij alle lof voor regisseur Mark Verkerk, die echt zorgt voor de samenhang en de drive om dit allemaal te doen. Want echt, het zit ook wel eens tegen en dan sta je weer bij de voordeur met je gepakte koffer terwijl de reis weer wordt uitgesteld.’
Verbindende factoren
In de voorbereiding maakte Peter samen met zijn scenarioschrijver en regisseur Verkerk een schetsje van hoe de film eruit zou moeten komen te zien, de scènes op hoofdlijnen. ‘Met in het achterhoofd de dieren, de cirkel van eten en gegeten worden en seks en geweld die in het hele dierenrijk natuurlijk altijd terugkomt.’ Al snel bleek de zandspiering een ‘verbindende factor’ in het leefgebied. Die eet, wordt gegeten, zorgt voor ideale plaatsen voor paren, broeden, voortplanten en verder gaan, dood of levend. Maar tijdens het filmen kwam er meer tot stand: ‘Veldregie zijn we dat gaan noemen. On the fly bepalen wat de scène wordt, op basis van wat we tegenkomen. En dat werkt goed, zeker als je zoveel moois tegenkomt én kan filmen als dat wat wij allemaal hebben mogen meemaken.’
‘De Noordzee redt zich echt wel. De natuur draait gewoon door, terwijl wij onszelf als mens de penarie in helpen, als we niet beter oppassen.’
Een voorbeeld van deze methode en de gevolgen zijn de scènes die draaien rondom de ‘grafstenen’ in de Noordzee. Daar gebeurde van alles dat van belang is voor het leven in de Noordzee. ‘De stromingskaarten ging op elkaar, voor een perfecte duikplanning. We konden dit stukje, dat maar zo groot is als een voetbalveld, filmen door doorzettingsvermogen, heel veel flexibiliteit en een geweldige kennis van Ben Stiefelhagen, de partner van Klaudie. Dat zorgde uiteindelijk dat het allemaal zo samenviel dat de dag dat er werd gefilmd het veld al zichtbaar was vanaf 10 meter diepte en de condities ideaal waren om te filmen. Dat betekende wel dat de wrakkenscène eruit ging, die mij ook heel dierbaar was. Soms is het kiezen, kill your darlings.’
Specialisten
Specialisten zijn sowieso een rode draad in deze natuurfilm. Peter gaat letterlijk op reis om te leren van deskundigen: het is zijn hero’s journey. Mensen die hem meenemen, extra kennis geven, vaak lokale duikers en onderzoekers, maar ook vissers en bouwers van windparken op zee komen in beeld. De voice-over is van Peter zelf. En zoals altijd, hij is goudeerlijk over wat hij ziet en meemaakt, ook in de film zelf: ‘Ik vind het dan best een beetje moeilijk dat er tonnen makreel naar boven komen, maar was ook verrast en ietwat gerustgesteld over de manier van werken en de duurzame houding van de visser.’ De windmolenparken heeft hij ook van dichtbij gezien en ook daar is hij eerlijk over in de film. ‘Het zijn kolossen werkelijk, ik ben er dagen geweest en wat een werk is dat’, vertelt hij over die ervaring. ‘Het geluid wat daarmee gepaard gaat is ongetwijfeld verstorend voor het leven, maar dat is tijdelijk. Het windmolenpark levert ook weer nieuw leefgebied voor soorten die zich kunnen afzetten op het harde substraat en een bodem die niet wordt bevist. De toekomst moet het uitwijzen.’
Serie
In de film zien we al heel veel van wat zich in de Noordzee afspeelt. Maar oorspronkelijk begon het idee met een televisieserie – vier afleveringen. Die komt er ook nog altijd. In het eerste kwartaal van 2025 zien we op NPO 1 (EO) kleinere, meer gedetailleerde verhalen over het leven in de Noordzee. Je wordt meegenomen door de leefgebieden van de Noordzee: kusten, bodem, riffen en open zee. Voorafgaand aan elke aflevering stellen de makers zichzelf de vraag: hoe overleeft de natuur in ‘De Wilde Noordzee’? Een onontdekt natuurreservaat waar we intensief gebruik van maken. In vergelijking tot de film is de tv-serie informatiever. Op subtiele wijze worden maatschappelijke vraagstukken en de (inter)nationale herstelprojecten die daarbij horen aangestipt. Duurzaamheid wordt op een positieve en inspirerende manier benaderd.
En dan is er ook daarna nog genoeg over, genoeg te vertellen over dit dynamische natuurgebied dat volop in beweging is. Deel 2 lonkt dan ook. Want ondanks de uitdagingen die de Noordzee óók heeft, heeft Peter een rotsvast vertrouwen in het gebied: ‘De Noordzee redt zich echt wel. De natuur draait gewoon door, terwijl wij onszelf als mens de penarie in helpen, als we niet beter oppassen.’
______________________________________________
Ga kijken!
8 september – Ledenevent NOB – Bestel je kaarten als NOB-lid via onderwatersport.org.
Vanaf 12 september – De Wilde Noordzee in de bioscoop in jouw regio.
______________________________________________
Over de makers
Dit ambitieuze project, is in 2018 gestart door de initiatiefnemers Peter van Rodijnen en Klaudie Bartelink (Dutch Maritime Productions). Als producent, beroepsduikers en camera-regisseurs zijn zij de motor achter dit project en samen met een team van gedreven en ervaren specialisten hebben zij De Wilde Noordzee gerealiseerd. Mark Verkerk (regie) maakte onder andere Buddha’s Lost Children, die werd voorgedragen als Nederlandse Oscar-inzending en later won hij met De Nieuwe Wildernis een Rembrandt Award en de publieksprijs van het NFF. Jan Kooyman (creative consultant) was eerder als regisseur betrokken bij populaire series voor de NPO zoals Onzichtbaar Nederland en Het Dorp. Ook is hij als showregisseur leidinggevend bij projecten als Avond van de Filmmuziek in de Ziggo Dome. Dick Harrewijn (veldregisseur) filmde eerder voor natuurfilms als Onze Natuur, De Nieuwe Wildernis, De Wilde Stad, Holland – Natuur in de Delta en Silence of the Tides.
Soundtrack door Sven Figee
Componist en muzikant Sven Figee was verantwoordelijk voor de veelzijdige soundtrack van De Wilde Noordzee en maakt hiermee als componist zijn filmdebuut. Figee is Nederlands bekendste pianist en bandleider en brak bij het grote publiek door met zijn optredens in De Wereld Draait Door. De titelsong wordt gereleaset in augustus. Houd Spotify in de gaten.
