Eindelijk…we zijn geland in Denpasar, de vakantie kan beginnen! Een vriendelijke chauffeur ontvangt ons voor de rit van tweeëneenhalf uur. Langzaam wurmen we ons een weg door het drukke verkeer. Buiten de stad gaat het ook niet harder dan vijftig kilometer per uur. We ondergaan de Balinese verkeerscultuur, alles rijdt door elkaar en niet geheel onbelangrijk…aan de linkerkant van de weg! Overal rijden scooters met toeristen in T-shirt en slippers, lokale bevolking in dikke truien en handjes in de mouwen alsof het vriest.
Die kleine scootertjes vervoeren echt alles, van baby’s op een hand van de moeder, matrassen, pakken met bladeren, tot aan hele koelkasten. Indrukwekkend, maar stuk voor stuk vallen onze kinderen in slaap en ook mijn vrouw Cindy houdt het niet vol. Ik wel, ik geniet van het uitzicht, de natuur, de mensen én dieren op en langs de weg. Voor ik het weet zijn we aangekomen bij Tauch Terminal Tulamben en worden we heel vriendelijk ontvangen en naar onze kamer begeleid. Daar genieten we van het prachtige uitzicht op zee.
De temperatuur is erg aangenaam en ’s avonds genieten we van de eerste Balinese gerechten in ‘Bamboo Restaurant’, dat onderdeel is van het resort. Het personeel is ongelofelijk vriendelijk en behulpzaam, de eerste dag komt tot een goed einde. Totaal uitgeput storten we in slaap.
Wrak USAT Liberty
Onze allereerste duik in Azië wordt een duik op het wrak van de Liberty. Het is even wennen dat je niet met je hele uitrusting naar het water hoeft te wandelen. Dat doen lokale dames met een doek op hun hoofd voor je. Even voel ik me bezwaard, maar ik word gerust gesteld dat dat echt niet nodig is. Dit soort werk is juist een stimulans voor de lokale bevolking en economie. Tulamben is een zeer druk bezochte duikplaats, een mooie bron van inkomsten.
Aangekleed in onze drie millimeter natpakken lopen we achter het resort langs naar de duikplaats. Het golft flink, de branding is sterk en de instap in deze baai is lastig met de grote keien. De gids probeert ons zo goed mogelijk te helpen. Toch word ik door een sterke golf omvergegooid en beland ik met mijn scheenbeen op de keien. Een paar blauwe plekken zijn de voelbare herinneringen aan deze eerste duik op Bali.
Als we door de branding zijn duiken we onder en zien we het wrak al snel verschijnen. Boven ons zien we andere duikers, freedivers en snorkelaars. Het wrak ligt wat gekanteld op zijn zijde op het zand. We kunnen onze ogen niet geloven, want ondanks de drukte groeit en leeft er van alles op dit grote wrak. Alles is nieuw voor ons, dus ik voel me overdonderd door al het moois. We duiken eerst langs de buitenkant, vervolgens gaan we in het ruim naar binnen. Het is een grote open ruimte waar op een van de stalen palen een kleine groene anemoon leeft met een klein clownvisje. Wat een leuke vondst! Aan de binnenkant leven waaierkoralen en zachte koralen, vissen zijn er ook in overvloed.
Om de paar meter duikt er wel een grote anemoon met clownvissen op of een prachtige waaierkoraal. De duik eindigt mooi, want we zien vier napoleonvissen aan ons voorbij glijden en in het ondiepe stuk staart een schooltje Oosterse diklipvissen ons aan. Met een grote glimlach komen we uit het water en voorzichtig banen we ons een weg naar het strand. Daar worden we weer opgewacht door de lieve Balinese mensen die onze duikuitrusting terug zullen brengen. Wat een service zeg, dat went snel. De kop is er af, duiken gaat hier heerlijk zijn!
Les waterval
Natuurlijk zijn we niet alleen op Bali om te duiken. We willen ook van de natuur en cultuur genieten. We verblijven maar zes dagen in Tulamben, we moeten keuzes maken. Een uitstapje naar de ‘Les waterval’ is goed te combineren met een duik in de middag. In vijfenveertig minuten rijden we met onze privégids Maddi naar de parkeerplaats en genieten van de natuur en chaos op de weg. Vanaf de parkeerplaats wandelen we over een aangelegd pad met ernaast een waterkanaal dat de diverse huisjes van water voorziet. De klim is soms echt heel steil, kracht in de benen is hier wel nodig. We zien de eerste apen in de bossen en vlinders bij de bloemen, overal horen we vogelgeluiden. Prachtig!
Na ongeveer een half uur rustig wandelen horen we water naar beneden kletteren, daar is de waterval! Het is niet druk bij de waterval, maximaal tien personen. Voor wie durft is het mogelijk om onder de verfrissende waterval te gaan staan. Wij doen dat ook, want zo’n ervaring willen we niet missen. Rowan vindt kikkervissen van wel zes centimeter in de poeltjes en vermaakt zich daar kostelijk mee. Na een welverdiende lunch en verfrissende ervaring onder de waterval, beginnen we aan de terugweg. We spotten weer een troep apen, ze laten zich nu goed zien. Zelfs een van de jonkies laat zich goed bewonderen in de bomen. Voldaan stappen we weer in de auto en rijden we weer terug naar het resort. De middag vullen we met snorkelen en duiken. Ik ga met onze zoon Rowan snorkelen en Cindy en Isis maken nog een duik op de Liberty. Aan de bar genieten we van koffie en een smoothie en kijken we na het snorkelen dromerig weg over de zee.
Melasti
Wie Bali zegt, zegt ook macrofotografie. Vandaag duik ik vroeg in de ochtend met een privégids op duikstek Melasti. Mij is verteld dat het een zandhelling met veel macroleven is. In mijn eentje geniet ik van een ontbijtje en koffie aan het barretje dat over zee uitkijkt, de eerste geluiden uit het duikcentrum zijn al te horen.
Samen met mijn gids word ik met een busje naar het strandje gebracht, het is slechts tien minuten rijden. We gaan via het zandstrandje te water en we dalen af. Het zicht is uitmuntend goed, ik zie inderdaad een grote zandhelling. Eigenlijk denk ik…wat doen we hier? Er is geen koraal te bekennen en grote vissen zie je hier ook niet. Maar al snel zie ik kleine palingachtige visjes het zand in en uit duiken en vind ik een paar mooie zeenaaktslakken en her en der zijn groepjes kokerwormpjes te zien. Uit het zand steken kleine groene blaadjes. Dit blijken de woonplaatsen te zijn van de Shaun the Sheep zeenaaktslakken. De gids vindt een koppeltje van de geelblauwe soort, al moet ik de eerste keer echt goed kijken wat hij wil laten zien. Ik snap nu wat we gingen doen!
Wat gaaf, ik had dit niet eens echt op mijn verlanglijstje staan, want een echte fetisj voor zeenaaktslakken heb ik niet. Maar ik geef toe, ik ben toch blij dat ik ze gezien heb! Even later seint de gids nog eens, op achttien meter diepte laat hij een tweede soort Shaun the Sheep zien, de groene soort. Ik laat de gids duidelijk merken dat ik hier blij van word. We scharrelen verder en het duurt eigenlijk best lang voor de gids weer iets leuks laat zien. Ondertussen vind ik zelf een grappig klein visje dat zich vanuit een soort kokertje laat zien maak een leuk portretje. Het is toch weer leuk om te doen, dat kleine spul fotograferen. 
De gids heeft een spookfluitvisje gevonden. Yes, die stond op mijn verlanglijstje. Wat een grappig visje is dat zeg. Het valt alleen niet mee om het vast te leggen. Het visje zwemt ondersteboven boven de bodem en ik moet goed afstand nemen en mikken met de snoot op mijn flitser. Ik ben blij met de foto! We zijn al een tijdje op achttien meter, langzaamaan gaan we naar ondieper water. Onderweg naar boven vinden we nog een aantal prachtige gekleurde zeenaaktslakken, verschillende hele kleine visjes en nog een schitterende zilverblauwe bidsprinkhaankreeft. Na een dik uur kom ik met een grote glimlach 
boven, want ik snap nu helemaal wat de lol is van dit soort duikstekken. Dit smaakt naar meer!
Coral Garden
Het water is helder, de zon schijnt en er staat weinig stroming. Perfecte omstandigheden om de kunstmatige riffen van Coral Garden in Tulamben te fotograferen. Samen met Cindy en Isis zweef ik over het landschap van het huisrif van Tauch Terminal Tulamben en geniet ik van de hoeveelheid vis.
Het landschap bestaat hier uit een zandvlakte met daarop een groot aantal door mensenhanden gemaakte objecten.
Ze zijn bedoeld om de koraalgroei te stimuleren in de diepere delen van dit gebied, waar weinig andere harde substraten te vinden zijn. De kunstmatige objecten variëren van betonnen reefballs, tot betonnen beelden van een haai of dolfijnen, tot metalen structuren die lijken op een vliegtuig. De koralen groeien er goed op en ik vind ze erg fotogeniek.
Vissen zijn er in overvloed op het huisrif. Grote scholen kardinalen, anemonen met clownvissen, snappers en andere zeer kleurrijke vissen paraderen hier in het rond. Cindy en Isis poseren boven het anemonenveld met de prachtige oranje kardinalen op de voorgrond. We zoeken in de anemonen naar die gezellige clownvisjes, maar ze laten zich maar moeilijk zien hier. Ik zie iets in het zand en kan even niet goed plaatsen wat het is en ik sein Cindy en Isis om ook te komen kijken. Het blijkt om een kleine rog te gaan. Heel eventjes laat hij zich zien, maar stuift daarna snel over het zand weer weg.
Zo eenvoudig als we ook het water in gingen, zo eenvoudig stappen we er ook weer uit. Er is een mooi pad van rubbermatten aangelegd over de toch wel onhandig grote kiezelstenen, waaruit het strand van Tulamben hoofdzakelijk bestaat. Vanaf dit mooie pad is het nog geen twintig meter wandelen naar het duikcentrum. Hier ploffen we tevreden neer op de bankjes en praten we na over deze mooie duik, terwijl we onze duikspullen spoelen in de goed uitgeruste spoelplaats. Het is tijd om na te genieten met een heerlijke Balinese koffie. Maar dat doe ik pas als ik nog een duik plan met een gids, want ook een macroduik mag hier niet ontbreken. 
Rowan (13 jaar) mag een duik op het huisrif maken met een van de gidsen, na een korte oefensessie in het zwembad. Ik ga mee om foto’s te maken en te genieten van zijn enthousiasme, dus dalen we nog een keer af in het zeer heldere water. Het gaat hem goed af, de gids wijst af en toe wat mooie dingen aan, maar Rowan is zelf ook een goede spotter. Hij wijst alles aan wat hij ziet en seint dan ‘ok’ naar mij. Ik zie dat hij geniet, dus ik geniet ook. We duiken samen langs de objecten, wat voor mij een mooie gelegenheid is om het landschap met Rowan erbij vast te leggen. Na zo’n driekwartier komt Rowan enthousiast weer het water uit en vraagt meteen wanneer hij nog een keer mag!
Rondje Agung
Duiken, relaxen, zwemmen, eten en dat steeds maar herhalen is natuurlijk erg leuk. Maar we willen ook het eiland leren kennen. We boeken een volledige dag met een privéchauffeur die ons de door ons uitgekozen plekjes gaat laten zien. We gaan redelijk vroeg uit bed en vertrekken na het ontbijt met een busje vanaf het resort, het wordt een lange dag. Onze gids Maddi is zeer vriendelijk en probeert ons in zijn beste Engels van alles uit te leggen over Bali en hoe hij met zijn familie leeft. Onze kinderen luisteren vanaf de achterbank en ik weet zeker dat zij zich wel 
eens achter de oren krabben van verbazing. Ondanks zijn soms gebrekkige Engels, begrijpen we wel wat hij wil vertellen en zo leren we veel bij.
Onze eerste stop is een uitzichtpunt over prachtige rijstvelden. Het water in de velden reflecteert prachtig tussen het frisgroene van de planten. In de verte zien we een vader zijn kinderen wassen bij een soort wasplaats. Een vreemd gezicht en niet iets wat je verwacht. Tussen de rijstvelden door lopen waterstroompjes, soms natuurlijk, soms gekanaliseerd. Rowan tuurt dromerig over de velden uit, wat een magisch beeld.
Onderweg passeren we velden met bloemen, rijst, mais en aardappelen. Elke familie heeft zijn eigen tempel, het zijn er duizenden, zo lijkt het. Overal waar water in de buurt is zien we zwaluwtjes vliegen en in de bomen klinkt het geluid van cicaden. Bij elk dorpje komt de geur van een brandend vuurtje voor de saté of wierrok ons tegemoet. Een kort bezoekje aan een koffieplantage met een proeverij is een welkome pauze van het slalommen op de veelal smalle wegen. Het is leuk om te horen hoe ze de koffie hier verbouwen. De koffietjes met ladingen suiker zijn niet mijn ding, geef mij maar zwarte Bali koffie. We vervolgen onze weg, de volgende halte is het waterpaleis ‘Taman Tirta Gangga’. Dit paleis heeft prachtige vijvers met koi karpers en mooi aangelegde tuinen. We trakteren onszelf op een ijsje om af te koelen en bieden onze gids ook wat aan, maar hij slaat het uit beleefdheid toch af.
De volgende stop is de grootste tempel van Bali (Pura Besakih, ook wel Moedertempel genoemd), gelegen aan de voet van de vulkaan Agung. Bij deze tempel kopen we een kaartje en laten we ons met het shuttlebusje afzetten tot aan het punt waar we te voet verder moeten. Bij de ingang krijgen we allemaal een sarong te leen, want dat is hier verplicht. Natuurlijk voelt dat vreemd en de kinderen kunnen er smakelijk om lachen. De tempel is indrukwekkend groot, de geur van wierrook is sterk en op diverse plekken zitten mensen te bidden of spelen ze muziek. Af en toe worden we aangesproken om dingen te kopen. Dat negeren we zoveel mogelijk, maar bovenin het complex zien de dames toch wat leuks om te kopen. Na een flinke wandeltocht keren we beneden terug bij onze gids. Onderweg maken we een lunchstop met uitzicht over het Meer van Batur. Na een lange rit keren we moe maar voldaan terug bij het resort en nemen we een heerlijk drankje aan de bar en kijken we uit over de zee, heerlijk!
Drop off
Een van de mooie duikstekken die dicht bij het resort liggen is de Drop Off op nog geen vijf minuten rijden. De instap ligt hemelsbreed op maar een paar honderd meter van het resort. Onder de bomen zijn wat bankjes gemaakt, waar je comfortabel je duikspullen kunt aantrekken. Via het strandje waar de lokale bootjes gestald liggen, gaan we via het kiezelstrand te water. We moeten oppassen, want onder de waterlijn liggen vrij grote stenen waar je zomaar over kunt struikelen.
Boven de zandbodem dalen we af en zwemmen we rustig richting het oosten. Op het zand toont onze gids de kleinere diertjes, zoals diverse zeenaaktslakken. Er staat hier een aardige deining, dus macrofoto’s maken is hier wel een uitdaging. Een stuk verder wordt het dieper en is het begin van het rif te zien. Deze wand wordt snel steiler en is zeer mooi begroeid met allerlei koralen. Onder ons zien we een Hawksbill schildpad eten, maar we laten het dier met rust. De gids toont ons een electric clamp, een soort oester die bliksemschichtjes afvuurt over de rand van zijn lijf. Een erg gaaf dier waar Isis van geniet. Vandaag mag Isis model zijn bij de mooie waaierkoralen en de prachtige paarse anemoon met clownvissen die hier te vinden is. Wat is dit rif toch schitterend.
Het is een veelzijdige duikstek, samen met Cindy maak ik nog een tweede duik. Nu neem ik de macrolens mee, ook nu weer zien we de zeenaaktslakken, gobies op het rif en zien zelfs een bladvis. Die heeft zich goed verstopt, maar de gids kan hem ons wel aanwijzen. Wat een gave vondst! Ik geniet met volle teugen hier, het is jammer dat we morgen naar Pemuteran vertrekken. We hadden hier in Tulamben nog wel meer duiken willen maken, maar we hebben genoten!
