Pas op, druk! Het klinkt om de paar minuten vanuit de hoek, waar het 300-bars vulstation is voor de duikers van Defensie in het 12 meter diepe zwembad, Triton12. Op het programma aan de muur staat: trimmen, perfect getimede opstijgingen en duiker in nood. De groep is in tweeën gedeeld. De ochtendgroep zit inmiddels bij de theorieles eerste hulp bij (duik)ongelukken. Reanimatie, beademing, eerste hulp bij ongelukken, trauma en shock en AED. Ook dat mag niet ontbreken, net als lessen duik- en decompressietheorie. Deze mensen vullen, terwijl de flessen nog op hun rug hangen, even bij. Aan lucht mag geen gebrek zijn.
Inmiddels zit deze opleidingsgroep (de ’23-2’) waar ik nu tussen sta in de derde week van de duikopleiding van Defensie. Daarvoor hebben ze al best heel veel moeten doen. Over de psychologische en fysieke sporttesten ging het in Onderwatersport 23.5, maar daar houdt de selectie zeker niet op. Als je dat haalt, ben je er gewoonweg nog niet. ‘Na de psychologische geschiktheid en de fysieke controle, testen we mensen nog in het zwembad’, zegt René Dijkstra, Chef d’Equipage bij de Defensie Duikgroep. ‘Onze instructeurs kijken daar niet alleen naar uithoudingsvermogen, maar ook naar stressbestendigheid in water, hoe je ademhaling is, wat je wel en niet kan en waar je grenzen liggen.’
Praktijkselectie
In het 25-meterbad in Den Helder doe ik in de zomer mee met die ‘praktijkselectie’. Waar de inspanningstesten ‘gewoon’ controleren op hoe hard je kan, hoe ver je komt en hoe goed je conditie is, is dit toch anders. In de folder die je in de voorbereiding krijgt, staat een mooie opsomming van wat je kan verwachten (zie kader Zwemtesteisen), maar er is meer. ‘Die zwemtest wordt afgenomen om onder andere de watervertrouwdheid van een aspirant duiker te testen. In het bijzonder word je getest op je zwemvaardigheid, zelfredzaamheid, stressbestendigheid, motivatie, uithoudingsvermogen, doorzettingsvermogen, analytisch vermogen en leervermogen’, zegt Dijkstra.
Ik krijg bijvoorbeeld kleine stukjes theorie tussendoor. Voor iemand met veel duikervaring niet al te ingewikkeld, ik moet vooral specifieke informatie over deze apparatuur voor defensie onthouden. Maar ik kan me goed voorstellen dat het voor mijn collega-aspirant-duikers een hoop nieuwe input is. Wouter Land, instructeur bij de Defensie Duikschool legt uit: ‘We geven die informatie tussendoor, omdat we ook willen zien of die informatie bij stress blijft hangen. Aan het einde van de ochtend, aan het einde van de praktijktesten, toetsen we die kennis.’ En inderdaad, net als ik denk dat ik na een paar uur zwemmen, ploeteren, puzzelen onder water, het volgen van lijnen en het hoekduiken naar pionnen klaar ben, krijg ik een vragenlijst. Gelukkig weet ik de antwoorden. Ik krijg nog wel even te horen dat mijn spullen niet recht liggen. Oeps, dat had ik kunnen voorkomen.
Na de zwemtest en lunch doen de anderen in deze groep nog de ‘DCP’, de Defensie Conditie Proef. Daarbij moet je aan de gestelde fysieke fitheidstest voldoen én in staat zijn 5 pull-ups uit te voeren. Ik mag vanzelfsprekend meedoen, maar gelukkig staat er nog wat anders op de planning. Ik wens ze veel succes.
Triton12
Al deze mensen die hier nu staan zijn dus door de psychologische testen, de fysieke testen en de DCP gekomen en vervolgens geschikt bevonden om de opleiding te starten. ‘En toch gaan we uitvallers zien’, zegt Land. ‘Iedereen kan tussen nu en het einde van de opleiding nog stoppen, vanwege fysieke overbelasting bijvoorbeeld, en om psychologische redenen.’
Vandaag is het de tweede dag dat ik met deze groep meeloop. Ik zie al een duidelijk verschil met de week ervoor. Ze zijn beter in samenwerken, zijn meer met elkaar bezig dan met zichzelf en geven elkaar meer tips en hulp waar nodig. De week ervoor was ik erbij dat ze voor het eerst met een volgelaatsmasker in het maximaal 5 meter diepe bad zwommen. Ook daar deden ze oefeningen in situaties die kunnen voorkomen: een masker dat volloopt of afgaat, een noodopstijging of een opstijging zonder masker en met octopus.
In de groep zitten mensen uit verschillende disciplines van defensie. Drie mensen zijn ‘luchtmachters’ en zullen gaan functioneren als veiligheidsduikers bij de HUET (Helicopter Underwater Escape Training). Ze worden opgeleid tot 9 meter diepte en stappen na de zwembadweken uit . Nog twee anderen zijn reservist bij de marine. Zij volgen deze opleiding tot en met het onderdeel scheepsruimen 15 meter, 7 weken in totaal. Ook is er een landmachter die doorgaat tot de 30 meter en dan verder gaat bij de kikvorsmannen en daar de zuurstofmodule zal doen. De rest, zes mannen in totaal, doen de opleiding tot algemeen marineduiker.
Een van de reservisten, Johann Kasten, is ook 2*-instructeur bij de NOB. Hij is de opleiding opnieuw gestart, nadat hij eerder in januari 2023 uitviel door oorontsteking. ‘Dan mag je opnieuw proberen’, zegt hij. ‘Maar het gaat niet vanzelf, je moet opnieuw solliciteren en weer van voor af aan beginnen.’ Hij vertelt over zijn reden om mee te doen in de opleiding: ‘Eigenlijk zijn er meerdere reden. Allereerst wilde ik vroeger marineofficier en duiker worden. Door de bezuinigingen en de politiek die een kleinere defensie nastreefde is dit er niet van gekomen. Nu ik sinds 2017 als parttime militair (reservist) werkzaam ben wilde ik dit toch nog proberen. Daarbij duik ik al 27 jaar en ben een kleine 22 jaar duikinstructeur. Daarnaast heb ik civiel beroepsmatig ook met duiken te maken in de offshore. En als laatste: ik werk sinds 2017 bij de marine en werk ook af en toe samen met de EOD en de MCM duikteams. Het is daarom goed om meer kennis van duiken op de marinemanier te hebben.’
‘In de vorige klas begonnen we met dertien man en er zijn er nog vijf over. Daar waren fysieke redenen voor, maar ook bijvoorbeeld het koude, donkere water is een reden om te stoppen. Nu in deze klas gaan we echt erg goed, we zijn nog steeds compleet’, zegt hij een week voordat zijn opleiding erop zit.
Hij vertelt wat meer over zijn ervaringen tijdens de duikopleiding. ‘We staan best onder tijdsdruk, we doen veel fysieke inspanning, bijvoorbeeld burpees en push-ups. Vaak omdat iemand iets niet goed heeft gedaan of omdat we niet snel genoeg waren. En tegelijkertijd houden de instructeurs ons heel goed in de gaten. Als we vermoeider raken krijgen we een time-out, een praatje en ga je scherp weer door.’
Van beschermde omgeving naar buitenwater
Bij de opleiding ga je na het duiken in het zwembad en de Triton12 het buitenwater in, om te beginnen de haven van Den Helder. Koud, donker, en het ‘gat’ in de grond dat dient als duikbassin is 21 meter diep: Triton21. Na een week in die beschermde omgeving is het tijd voor de buitenwereld. Behalve de oefeningen is er ook wel wat te zien: ‘Bij het duiken onder schepen hadden we zicht, zelfs een meter of twee. Dat is best leuk want je ziet dan ook bijvoorbeeld botervisjes tussen de aangroei van een schip dat al geruime tijd stilligt, maar ook een klein zeedonderpadje onder de romp van de Zr.Ms. Karel Doorman.’
Nautilus
Een paar weken later staan we samen aan het Haringvliet, op een verlaten plek vlak bij het Zuid-Hollandse Hellevoetsluis waar je als niet-beroeps het water in zou willen vanwege de onaangetaste onderwaternatuur en prachtige instapjes. De groep duikt vanaf een schip dat ingericht is als duikvaartuig. De Nautilus wordt ook ingezet voor duikwerkzaamheden door de vaste bemanning en dus als ‘duikplatform’ door de Defensie Duik School. Aan boord is naast de opperschipper, een adjudant, ook een volledig team dat goed zorgt voor de opleidingsgroep, de instructeurs en medische staf, die ook altijd aanwezig is. Het schip is daarnaast uitgerust met hutten, een grote kombuis en voldoende ruimte voor de gezamenlijke maaltijden. En aan boord is een decompressietank.
Ook hier worden weer heel veel oefeningen herhaald, in nieuwe omstandigheden en nieuwe onderdelen aangeleerd. In de bagger, op maximaal 15 meter diepte, tussen de pijlers van de aanlegstijger doen ze op de dag dat ik kom kijken oefeningen met zoeken en bergen. Het heeft weinig zin om met de camera in het water te springen, want ik zal echt niets zien. ‘De oefening bestaat uit het volgen van verschillende patronen om een voorwerp of lichaam terug te vinden binnen een aangegeven gebied’, legt hoofdinstructeur Pieter van Kammen uit. ‘Het is dus eigenlijk gewoon modderkruipen in een zwarte omgeving’, zegt hij met een knipoog.
Des te leuker is het om boven water mee te kijken naar de samenwerking, de communicatiemiddelen die ze gebruiken en de aanwijzingen die de duikers elkaar geven. Instructeur Land legt me meer uit over de decompressietabellen en het gebruik van de decompressiekamer. De mannen en vrouwen uit deze groep beginnen aan mijn aanwezigheid te wennen. Of ze hebben gewoon meer tijd voor praatjes, dat kan ook. Ik zie veel lachende gezichten, ook al straalt de moeheid er ook vanaf. Een van de duikers in opleiding zegt: ‘Ze zijn echt streng, maar inmiddels wordt het wel iets minder gelukkig. We moeten alles binnen een bepaalde tijd doen, het moet goed en niet een beetje goed. Gelukkig hebben we elkaar.’ Hij heeft me eerder verteld dat hij dit doet om meer uitgezonden te kunnen worden, omdat hij op zoek was naar meer uitdaging dan de werkzaamheden als matroos die hij al deed. ‘Die uitdaging heb ik gekregen en ik vind het geweldig.’
De klas 23-2 gaat verder en wij lopen nog wel een tijdje met ze mee. De reservisten zijn na de laatste weken in het zuiden van Nederland klaar met hun opleiding en hebben hun diploma in ontvangst genomen. Voor diegenen die de hele opleiding tot het einde volgen is er nog heel veel te doen en te leren: wrakken, decompressieduiken, duiken met de rebreather – het is nog lang niet klaar. We blijven ze volgen tot ze terugkomen uit de West en hun diploma in ontvangst mogen nemen.
Zwemtesteisen zijn onder andere:
– 1 minuut onderwater je adem inhouden
– 150 meter zwemmen (zowel borst als rugslag)
– 25 meter reddend zwemmen met toepassing van de kopgreep.
– 2x 75 meter zwemmen met een loodkoppel met 6 kilo lood om de middel.
– 2 minuten watertrappelen met 6 kilo lood, beide handen te allen tijde in de lucht houdend.
– Loodkoppel opduiken van 4 meter diepte om vervolgens om het middel doen.
– Rechtstandig te water springen en zonder afzetten 25 meter onderwater zwemmen.
– Diverse oefeningen met halfmasker en snorkelpijp.
– Diverse oefeningen met betrekking tot stressbestendigheid en doorzettingsvermogen.
