Drugssmokkelaars en schoonmaakduikers op de Noordzee

Vorig jaar ging Stichting Duik de Noordzee Schoon (SDDNZS) twee keer op pad voor schoonmaakexpedities. Ondanks het feit dat inmiddels meer dan 65.000 kilo aan oude visnetten en afval uit de Noordzee is gevist, zijn ze hier nog lang niet mee klaar. Op ieder wrak waar zij voor het eerst komen, hangen netten, vislijnen en vislood met die akelige haken en vrolijke gekleurde inktvisjes. Het lokaas van de sportvisser. Inmiddels hebben zij honderden wrakken bezocht over de gehele Noordzee maar nog nooit een wrak aangetroffen zonder sporen van de visserij.

Op een speciaal aangepaste MS Tender, een boot uit Lauwersoog die tot vorig jaar alleen geschikt was voor sportvissen, stappen in juni achttien geselecteerde duikers aan boord. Ben Stiefelhagen, oprichter van SDDNZS en leider van de expeditie gaat met het team, zonder het te weten, een spannender weekend tegemoet dan verwacht.

Zes postzakken vol netten

Na een rustige nacht springen we op zaterdagmorgen het bijna rimpelloze water in boven het wrak van de Klipper. Als ik afdaal via de shotline zie ik op vijftien meter diepte de grijze contouren al opdoemen. Altijd een magisch moment voor een wrakduiker. De scholen vis hangen boven het wrak en het dregankertje ligt midden in het wrak. Dat maakt het voor mij eenvoudig om de shotlijn aan het wrak te bevestigen. Samen met mijn buddy maak ik het ankertje los en blaast hij deze met een hefballon naar het wateroppervlak. Het teken dat de andere duikers, die ongeduldig staan te trappelen, kunnen volgen.

Dit wrak bezocht ik dertig jaar geleden voor de eerste keer. Het stond trots overeind met haar steven wel vijf meter boven het zand en twee stokankers aan stuur- en bakboord op het zand tegen de kiel. Omhoogzwemmend kom je dan bij het grote ronde gat waar ooit de boegspriet heeft gezeten. Als je hier overheen de bak opzwemt, zie je het reserveanker en een grote winch om met handkracht de zeilen te hijsen. Dan gaat het dek een etage lager verder en zie je de gaten waar de patrijspoorten ooit hebben gezeten, en op sommige plaatsen nog aanwezig zijn. Over bakboord ligt de middenmast afgebroken op het zand. Hier kan je ook het vrachtruim inzwemmen waar vroeger de lading malt lag opgeslagen: ontkiemd en gedroogd graan voor de bereiding van bier, jenever en whisky. Vandaar dat ik de grote scholen vis hier gedrogeerd zie rond zwemmen, of is dat mijn eigen diepteroes? We halen hier met het duikteam zes postzakken vol netten, vislijnen en vislood naar boven. Een mooie duik met een prima resultaat.

Voor de middagduik staat de Gaw Guan Sia op het programma. Dit wrak is bij de wrakduikers beter bekent als het ‘Tinwrak’. Dit oude stoomschip kwam geladen met hoogwaardig tin uit Indonesië op 16-12-1889 in aanvaring met de SS Leerdam van de Holland Amerika Lijn. Beide schepen zijn hierbij gezonken. Als ik op dit wrak rondkijk is het zicht helaas maar vijf meter. Wat een verschil met de ochtendduik. Aan de romp van het wrak kan je zien dat hier de afgelopen jaren driftig met grote grijpers is geborgen. Het grootse deel van dit wrak ligt als schroot over de bodem verspreid en overal liggen lange dikke bamboe stengels, die bovenop de tinblokken hebben gelegen. We halen hier nog wat vislijnen en netrestanten naar boven maar gaan dit wrak in de toekomst niet meer bezoeken.

Omdat het midzomer is staat het zonnetje haar best te doen en kunnen wij nog een derde duik maken. Hiervoor kiezen wij een onbekend groot wrak met hydrografienummer 1802. Dit blijkt een schot in de roos te zijn. We hebben weer de laagwaterkentering, dus hetzelfde goede zicht als bij de ochtendduik. Het gehele wrak van meer dan 100 meter lengte blijkt vol te hangen met oude visnetten. Via de dekken kan je door het wrak heen zwemmen zonder een reel mee te moeten nemen omdat er overal grote openingen zijn. Er zijn dit jaar opvallend veel steenbolken die om ons heen blijven draaien. Aangezien dit geen consumptievis is, wordt hier niet actief op gevist. Het blijft een grappige verschijning in de gestreepte pyjama welke mooi oplicht in het licht van onze duiklampen. We snijden hier met ons team van achttien duikers een Big Bag helemaal vol. Dit was een mooie en erg productieve duik. Nadat we aan dek zijn bijgekomen met een lekker warm drankje en de sterke verhalen zijn verteld, wordt het tijd voor het duikplan voor morgen. Omdat dit een perfect wrak voor ons is met in de vroege ochtend weer de mooie kentering is het duikplan snel gemaakt.

Wij vallen in een diepe slaap niet wetende wat er vlakbij ons voor anker liggende schip gebeurt in de donkere nacht. Het gaat er minder vredig toe dan in mijn dromen.

De tweede duik die we hier maken is nog productiever dan de duik van gisteren, dat is het voordeel als je een beetje de weg leert kennen. Weer de grote scholen steenbolken, de grote kreeften en de vele krabben. In het begin van de duik ook de zeebaarzen, maar deze zijn erg schuw en verdwijnen snel naar veiliger oorden. Die bellen blazende herriemakers en dan nog al dat stof van de oude netten die hier al tientallen jaren hun vernietigende werk doen. Wat maken wij aardbewoners er toch een zooitje van, en dat niet alleen bovenwater.

Onverwacht bezoek

We zijn allemaal veilig aan boord, het schip is opgeruimd en twee Big Bags staan propvol op het voordek. We genieten van de zon, de vlakke zee en genieten na van de mooie duiken die we hebben gemaakt. Leuk, denken we. Een helikopter komt hard aanvliegen en blijft achter ons duikschip hangen. Wij varen met een snelheid van 9 knopen in de richting van Vlissingen voor de laatste duik voor dit weekeinde. In de verte komen twee razendsnelle ribs aansnellen. Ik sta op het achterdek en zie ze als eerste aankomen, gevolgd door het schip van de Kustwacht dat op volle kracht naderbij komt. Ik denk terug aan mijn marinierstijd ruim veertig jaar geleden. Prachtig om met deze snelle boten te varen en schepen te enteren om deze te doorzoeken.

Ik steek mijn duimen op als ze op tien meter afstand zijn en denk dat wij als oefenobject gebruikt gaan worden. Joost onze hoffotograaf schiet de ene mooie foto na de andere. De helikoper hangt nu naast ons schip en een langeafstand scherpschutter houdt van bovenaf alles onder controle. Even verderop vliegt een andere helikoper mee.

Dan gaat het snel. We worden geënterd aan bak- en stuurboord. De zwaar bewapende eenheid probeert zo snel mogelijk aan dek te komen. Al struikelend komt een marinier ons slingerende schip op. Vanaf IJmuiden is hij twee uur lang in een verkrampte houding naar ons schip gestuiterd. Hij valt terwijl zijn mitrailleur op mij en Klaudie zijn gericht. Dit wapen en de marinier staan op scherp. Ze denken te maken te krijgen met bewapende drugskoeriers. Dit kan fataal voor ons aflopen. We worden toegeschreeuwd dat we onze handen omhoog moeten steken en ons moeten omdraaien. Als ik zeg dat het wel een hele serieuze oefening is moet ik mijn mond houden.

Koers naar de Maasvlakte

Met drie man bezetten ze het stuurhuis en de kapitein moet de koers wijzigen naar de Maasvlakte. Hun overrompelingstechniek heeft gewerkt. Ik probeer de leidinggevende politieofficier te spreken om hem het misverstand uit te leggen. Hij heeft de leiding over deze commando’s en mariniers in tijdelijke politiedienst bij de DSI. Dienst Speciale Interventies, de zwaarst bewapende arrestatie eenheid in Nederland. In 1975 heb ik bij de oprichting gezeten van deze Bijzondere Bijstand Eenheid van het Korps Mariniers. Ik ken de manier van werken en snap dat zij zijn gestuurd om ons naar een locatie te brengen waar we ondervraagd zullen gaan worden.

Na enig aandringen lukt het mij om met de officier een rondje te maken over het schip om te kijken hoe het met iedereen gaat. Als ik hem onze missie uitleg “Een schone Noordzee” en hij ruikt de propvolle Big Bags met netten snapt hij dat we niet de criminelen zijn waarvoor zij vanuit IJmuiden naar ons toe zijn komen stuiteren. De in aanslag gehouden vuurwapens worden weggedraaid en we raken zelfs in gesprek met onze gijzelnemers. Ze blijven afstandelijk, maar willen wel wat drinken en als ze onze overheerlijke koffie hebben geproefd kunnen er zelfs een paar glimlachen. Het zijn net mensen.

Snuffelbrigade aan boord

Hun opdracht blijft echter ongewijzigd, de bestemming blijft de Maasvlakte. Dat gaat ons minimaal acht uur extra vaartijd kosten. Als we naar het toilet willen moeten we toestemming vragen aan de zwaarbewapende mannen. We doden de tijd met bijpraten, lezen en een praatje aanknopen met onze nieuwe vrienden… Als we na vier uur varen aankomen staat er een politiecomité, twaalf mannen en vrouwen sterk, klaar. Het zijn specialisten van de douane en een douaneduiker die onder het schip duikt. Twee speurhonden snuffelen over bijna het hele schip, het valt me op dat ze met een grote boog om de Big Bags op het voordek heen lopen. Hoe zou dat toch komen?

Terwijl de douane het schip hier en daar openbreekt en met spiegels onderzoekt, worden alle opvarenden verhoord door de officier van justitie. Ik vind het nu toch wel een hele bijzondere duikdag worden. Dit heb ik in mijn hele duikcarrière nog niet eerder meegemaakt. Als alles achter de rug is geven ze hun vergissing toe. Wat was er aan de hand?

De afgelopen nacht was op korte afstand een verdacht drugstransportschip uit Zuid-Amerika gepasseerd terwijl wij voor anker lagen te slapen. Justitie vermoedde dat er drugspakketten overboord werden gezet. Toen wij de andere dag na de duik zigzaggend plastic, touwwerk en oude netten uit zee visten onderweg naar Vlissingen was de link snel gelegd. Wij waren het duikschip dat de drugs opviste.

Jammer dat de inlichtingendienst zijn huiswerk niet goed had gemaakt. Ons duikschip de MS Tender en de eigenaar hebben nog nooit iets met drugs te maken gehad. De duikclub aan boord heet Stichting Duik de Noordzee Schoon. Zou dat het vreemde vaargedrag misschien kunnen verklaren? Was het nodig om het meest zware middel wat we in Nederland hebben in te zetten? Op een zondag met in totaal meer dan vijftig  overheidsdienaren tegen overwerktarief? Verder al het materiaal en brandstof en dan nog de CO2 uitstoot, of ga ik nu te ver?

Voet aan wal

Na een uitvoerig excuus voor de manier waarop dit allemaal was gegaan, is ons een schadevergoeding aangeboden. Gelukkig is het allemaal goed afgelopen en justitie geeft toe hier heel veel van te hebben geleerd en het in het vervolg anders aan te pakken. Wij meerden ‘s morgens om 04.00 uur af in de haven van Vlissingen, maar liefst elf uur later dan ons oorspronkelijke vaarplan.